Wiele roślin, które królują w ogródkach, zostały posadzone w określonym celu. Kwiaty nie tylko mają zdobić rabatę, ale także po ścięciu włożone do wazonu cieszyć oko w domu. Natomiast warzywa, czy owoce nie rzadko trafiają na stół jako dodatek do posiłku albo jego podstawa. Coraz więcej osób stawia na jadalne rośliny z własnego ogródka czy działki, ciesząc się ich naturalnością i pysznym smakiem.

Ziemniaki swoją historię rozpoczynają w Ameryce Południowej. Następnie Hiszpanie przywieźli je do Europy, gdzie później trafiły również do Polski. Początkowo warzywo to było stosowane głównie jako ozdoba i roślina lecznicza. Dopiero z biegiem lat misjonarze odkryli, że ziemniaki można wykorzystać również w kuchni. Pierwotnie uprawa ziemniaków szła mozolnie. Jednak z czasem udało się ją przyspieszyć i udoskonalić. Jednak ludzie nie byli zbyt przekonani do sadzenia i uprawy ziemniaków. Uważali to za zbyt czasochłonne i nieopłacalne. Dopiero w XVII wieku warzywo zyskało na popularności i tak zostało do dziś.

Ziemniaki królują na polskich stołach od setek lat i dodawane są do różnych potraw. Jednak warto także poznać kuzyna ziemniaka – batata.

Krótka historia batatów

Bataty podobnie jak ziemniaki pochodzą z Ameryki Południowej, ale również Środkowej. Uprawę i hodowlę batatów rozpoczęli Inkowie i Majowie tysiące lat temu. W Europie pojawiły się dzięki Krzysztofowi Kolumbowi w XVI wieku, choć wcześniej pojawiły się w Nowej Zelandii, gdzie uprawiane były przez Maorysów.

W Polsce bataty dopiero niedawno zyskały swoich sprzymierzeńców, jednak ich popularność dalej rośnie. Coraz więcej ludzi sięga po tę odmianę ziemniaka, eksperymentując w kuchni z różnymi przepisami.

Batat to tak naprawdę wilec ziemniaczany, czasami nazywany jest patatem albo słodkim ziemniakiem.

Jak wygląda batat i batat gdzie kupić?

Jak można się domyślić, batat jest bardzo podobny do ziemniaka. Roślina posiada płożącą, silnie rozgałęzioną, często mięsistą łodygę, która osiąga do 5 metrów długości. W części podziemnej rosną jadalne bulwy korzeniowe, które mogą ważyć nawet 3 kg. Ich miąższ jest biały, różowy albo czerwony.

Liście batata są skrętoległe, ogonkowe i zmienne. Są też długie i szerokie. Kwiaty są duże w różnych odcieniach niebieskiego. Owoce to jajowate torebki z dużymi, ciemnymi nasionami, które rzadko się zawiązują.

Bataty, kaloryczność i ich wartości odżywcze

Bataty to zdrowsza wersja ziemniaków, które są nieodłączną częścią polskiej kuchni. Słodkie ziemniaki są źródłem witaminy A, C oraz witamin z grupy B. Ponadto zawierają znaczne ilości potasu, wapnia, żelazu i magnezu.
Bataty są warzywem niskokalorycznym. Spożycie 100 gramów patata dostarcza do organizmu około 86 kalorii. Ponadto w 100 gramach batatów można znaleźć około 20 g węglowodanów, 1,57 g białka, 0,05 g tłuszczu oraz 3 g błonnika.

Właściwości zdrowotne batatów

Spożywanie batatów może dobrze wpłynąć na zdrowie. Przede wszystkim słodkie ziemniaki, mimo swojej potocznej nazwy, są znacznie lepszą opcją dla ludzi cierpiących na cukrzycę. Indeks glikemiczny to wskaźnik, który określa poziom cukru we krwi po spożyciu posiłku. Po zjedzeniu batatów stężenie cukru jest znacznie niższe niż po zjedzeniu zwykłych ziemniaków.

Bataty zawierają także wiele substancji przeciwutleniających, które mogą obniżyć ryzyko zachorowania na nowotwory takie jak: rak szyjki macicy, prostaty, pęcherza, nerek, czy jelita grubego.

Składniki zawarte w batatach poprawiają także pracę układu pokarmowego i krwionośnego. Słodkie ziemniaki ułatwiają trawienie, wspierają żołądek i jelita, a także zapobiegają twardnieniu ścian naczyń krwionośnych. Ponadto mają działanie przeciwzapalne, co można wykorzystać podczas leczenia chorób dróg oddechowych albo stawów.

Bataty zawierają luteiny, które niwelują wolne rodniki, dzięki czemu spowalnia się proces starzenia skóry. Natomiast dzięki sporej zawartości wody, pataty mają pozytywny wpływ na gospodarkę wodno-jelitową. Zapewniają organizmowi odpowiednie nawodnienie.

Odmiany słodkich ziemniaków

Obecnie bataty spożywane są na prawie całym świecie. Podobnie jak w przypadku tradycyjnych ziemniaków, na przełomie wielu lat eksperymentowano z uprawą batatów, przez co powstało prawie 400 odmian. Tak właściwie różnią się one głównie kolorem skórki i miąższu, a także właściwościami odżywczymi i zdrowotnymi.
Najbardziej znanymi odmianami batatów są:

• Czerwone. To źródło likopenu, który pomaga zapobiegać chorobom serca i rozwojowi niektórych nowotworów. Są także bogate w witaminę A, C, które wspierają odporność organizmu. Ponadto zawierają witaminę B6, która usprawnia konwersję homocysteiny do innych związków chemicznych. Dzięki temu w organizmie nie odkładają się toksyny.
  Charakteryzują się czerwoną skórką i biało kremowym miąższem.
• Fioletowe. Bogate są w antocyjany, czyli przeciwutleniacze, które jak wcześniej wspomniano, zmniejszają ryzyko zachorowania na różnego rodzaju nowotwory.
  Bataty fioletowe zarówno skórkę, jak i miąższ mają w odcieniach fioletu. Zdarza się jednak, że ich skórka jest lekko szarawa.
• Żółte. Mają wpływ na wzrok, który wzmacniają, a nawet go polepszają. Cechuje je żółta skórka i miąższ.

Można jeszcze wyróżnić bataty białe i pomarańczowe. Ponadto nie rzadko dzieli się pataty ze względu na smak: gorzki i słodki.

Uprawa batata w ogródku

Na czele upraw i produkcji batatów stoją kraje azjatyckie i afrykańskie. Na pierwszym miejscu znajdują się Chiny, za którymi stoją Malawi i Tanzania (dane z roku 2017). Choć w Polsce nie produkuje się słodkich ziemniaków na tak szeroką skalę, to coraz częściej Polacy starają wyhodować własne rośliny.

Uprawa batatów w przydomowym ogródku jest dość czasochłonna. Przede wszystkim należy pamiętać, że nie wolno sadzić patatów od razu do gruntu. Zanim zostanie wsadzony do ziemi, trzeba go najpierw odpowiednio przygotować. Batat musi być podkiełkowany lub podhodowany w donicy przez ponad miesiąc.

Słodkie ziemniaki powinno się sadzić od marca do kwietnia. Jednak ze względu na to, że w Polsce w tym okresie występują jeszcze przymrozki, których bataty mogą nie przetrwać, dlatego najpierw wsadza się je do donicy. Do gruntu bataty można wsadzić w drugiej połowie maja.

Dla patatów najlepsza będzie żyzna, lekko kwaśna, przepuszczalna gleba. Ponadto warzywa bardzo lubią mocno słoneczne miejsca. Świetnie sprawdzają się miejsca pod ogrodzeniem albo murem, które nagrzewane są słońcem. Dzięki temu roślina dobrze kwitnie,a dodatkowe pnącze pięknie ozdabia ścianę, czy płot.

Podlewanie batatów powinno być umiarkowane, ze względu na to, że nadmiar wody może prowadzić do chorób grzybowych bądź gnicia bulw. Pataty należy także nawozić na przełomie maja i lipca. Najlepiej jest użyć nawozów naturalnych przeznaczonych dla pnączy. Polacy jednak najczęściej hodują bataty pod folią, w donicach albo szklarniach.

Rozmnażanie słodkich ziemniaków

Rozmnażanie batatów nie jest skomplikowanym procesem. Przede wszystkim warto wiedzieć, że do rozmnażania można wykorzystać bulwę patata zakupioną w sklepie spożywczym, czy warzywniaku. Następnie takie bulwy sadzi się do doniczek lub w szklarni, na przełomie marca i kwietnia. Do rozmnażania wykorzystuje się najczęściej małe, niewyrośnięte bulwy. Można również użyć dużych, jednak najpierw trzeba je przeciąć. Bulwy można namoczyć przed posadzeniem, przyśpieszy to proces kiełkowania.

Do jakich potraw można wykorzystać słodkie ziemniaki?

Bataty to zdrowsza wersja od polskich białych ziemniaków. Coraz częściej ludzie decydują się je zamienić. Nie dość, że bataty są niskokaloryczne i posiadają wiele wartości odżywczych, to mają całkiem inny smak niż zwykłe ziemniaki. Bataty coraz częściej pojawiają się na stołach w różnych odmianach i z ciekawymi dodatkami. Bardzo popularne są pieczone bataty, frytki z batatów, czy zupa krem. Niektórzy faszerują albo robią z nich purée. Ponadto bataty świetnie nadają się do obiadu jako alternatywa dla białych ziemniaków.

Bataty bardzo lubią towarzystwo przypraw. Szczególnie pieprzu, soli, tymianku, rozmarynu. Pasują do nich także słodka i ostra papryka, kolendra, kurkuma, kumin, a nawet cynamon. Co ciekawe bataty można nawet dodać do ciasta, choćby ze śliwkami, dzięki temu, że mają słodki smak.

Poniżej zostaną przedstawione dwa przepisy, w których można wykorzystać zdrowszą wersję białych ziemniaków.

Pieczone bataty — krok po kroku

Przepis na pieczone bataty jest bardzo prosty i może go wykonać nawet ten, kto w kuchni nie czuje się najlepiej.

Należy przygotować:

• 2 bataty,
• 4 ząbki czosnku,
• 1 łyżkę suszonego rozmarynu,
• 5 łyżek oliwy z oliwek,
• 2 łyżki soku z cytryny,
• sól.

Wykonanie:

Piekarnik należy rozgrzać do 200 stopni. Bataty trzeba obrać ze skóry i pokroić w podłużne słupki, następnie wrzucić do miski. Wszystko powinno się osypać solą i rozmarynem, a następnie skropić sokiem z cytryny i polać oliwą. Potem wszystko wymieszać, najlepiej rękoma, tak aby wszystkie części warzywa były porządnie doprawione i nasmarowane oliwą.
Zamarynowane bataty należy umieścić na blasze i piec około pół godziny.

Tak przygotowane pataty mają znacznie mniej kalorii i więcej wartości odżywczych niż frytki smażone na głębokim tłuszczu!

Ciasto ze śliwkami i słodkimi ziemniakami – krok po kroku

Nie można zapominać o łasuchach, którzy kochają słodycze.

Składniki na ciasto:

• 300 g śliwek kalifornijskich,
• 700 g batatów,
• 150 g daktyli bez pestek,
• 7 łyżek gorzkiego kakao,
• 2 łyżki oleju kokosowego (płynnego),
• 2 jajka
• 1 łyżeczka sody oczyszczonej.

Posypka:

• 1 łyżeczka kakao,
• 0,5 łyżeczki cynamonu.

Wykonanie:

Bataty należy obrać ze skóry, pokroić w kostkę, wrzucić do garnka, zalać zimną wodą i gotować aż będą miękkie. Potem trzeba odlać z nich wodę, a następnie pozostawić do ostygnięcia. Kolejnym krokiem jest namoczenie daktyli i śliwek w gorącej wodzie, do momentu ich zmięknięcia. Bataty wraz z owocami należy zmiksować do otrzymania jednolitej masy, w dalszej kolejności dodając jajka, olej kakao i sodę. Wszystko ponownie zmiksować.

Całą masę należy wylać na blachę wyłożoną papierem do pieczenia. Piekarnik powinno się nagrzać do 180 stopni, a potem włożyć tam ciasto i piec przez około 40 minut. Po wyjęciu ciasto ze śliwkami i batatami należy odstawić na 10 minut.
Przed spożyciem posypać kakao i cynamonem. Smacznego!