Brunera (łac. Brunnera) jest to rodzaj roślin należący do rodziny ogórecznikowatych. Obejmuje ona trzy gatunki rosnące na dużym obszarze, od wschodniej części regionu śródziemnomorskiego, poprzez obszar Kaukazu aż po zachodnią Syberię. Natomiast granica południowa tego rodzaju sięga po zachodni Iran i Palestynę. Rośliny te zasiedlają lasy dębowe i iglaste. Zwłaszcza tereny skaliste oraz miejsca zacienione. Brunera wielkolistna jest spokrewniona z ogórecznikiem lekarskim. Rośnie dziko w lasach Europy i Azji. Ciekawym faktem jest to, że nazwa owej rośliny pochodzi od upamiętnienia Samuela Brunnera (1790 – 1844), który pochodził ze Szwajcarii, a z zawodu był botanikiem.

Brunera  –  odmiany

Jednym z najpopularniejszych gatunków tego rodzaju jest Brunera Silver Wings. Duży liść tej odmiany to krótka, długa na czterdzieści centymetrów roślina wieloletnia. Jej największą ozdobą jest duży, kolorowy liść w kształcie serca. Liście są ciemnozielone z dużymi srebrzystymi plamami. Tworzą gęste, zwarte kępy (trudne do spenetrowania przez chwasty), co jest dodatkową wartością zwyczajową bylin. Drugą zaletą „Silver Wings” jest pojawienie się od kwietnia niebieskich kwiatów niezapominajki. Stąd też druga popularna nazwa rośliny – niezapominajka kaukaska. Kwiaty zbierają się w luźno rozgałęzione kwiatostany i pojawiają się przed rozwinięciem się liści.

Brunnera wielkolistna ( z łac. Brunnera macrophylla) to jeden z najpiękniejszych wieloletnich liści ozdobnych. W naturze pojawia się na Kaukazie (potocznie nazywanym niezapominajką kaukaską). W wielu częściach świata jest sadzony jako dekoracja ogrodowa. Wytwarza gęste kępy sercowatych, zwykle dwukolorowych liści (np. zielonych i szarych). Poza kwitnieniem rośliny są krótkie (około trzydziestu centymetrów). Podczas kwitnienia mogą osiągnąć wysokość od czterdziestu do pięćdziesięciu centymetrów. Na końcu gałązek kwiatostanów, pokrytych małymi liśćmi, wyrastają gęste niebieskie kwiaty. Ich średnica wynosi od pięciu do dziesięciu milimetrów. Ta roślina (a właściwie poszczególne odmiany) zdobyła wiele nagród. Na przykład „Jack Frost” otrzymał nagrodę Garden Merit Award przez Królewskie Towarzystwo Ogrodnicze. Roślina nosi imię Samuela Brunnera, szwajcarskiego botanika żyjącego na przełomie XVIII i XIX wieku.

Brunera  –  wymagania uprawowe

Brunnerę macrophylla najlepiej sadzić na stanowisku osłoniętym, które jest bezpośrednio wolne od nasłonecznienia. Optymalny jest półcień – może to być miejsce pod koroną krzewów lub drzew. Jednak całkowite zacienienie również nie jest wskazane dla tej rośliny. Jest to powodem, przez który roślina słabiej kwitnie, jak i mniejszej atrakcyjności ubarwienia jej liści. Breunera wielkolistna bardzo nie lubi niedoboru wody. Może niestety skutkować to ogałacaniem się z liści. Optymalne są próchnicze, żyzne, dobrze przygotowane podłoża o odczynie zbliżonym do obojętnego. Młode okazy brunery macrophylla, zwłaszcza te, które są uprawiane w chłodniejszych rejonach Polski, można na wszelki wypadek okryć warstwą ściółki organicznej, gdy nadejdzie późna jesień. Ten wariant lepiej uchroni naszą roślinę.

Brunnera wielkolistna silver

Odmaina ta jest bardzo prosta w uprawie pod warunkiem, że zapewnimy jej odpowiednie warunki. Należy sadzić ją w chłodnych i wilgotnych stanowiskach, ponieważ warunki te utrzymują się w półcieniu lub w widnym cieniu. Natomiast, gdy posadzimy brunere silver rings na słonecznym stanowisku to będzie ona wymagać od nas znacznie obfitszego podlewania. Inaczej roślina w takich warunkach może najzwyczajniej uschnąć, a jej piękne, barwne liście, które są jej największym atutem ulegną poparzeniu.

Brunerze wielkolistmej silver wystarczy jedynie przeciętna gleba ogrodowa, średnio żyzna, próchnicza. Najważniejsze by była przepuszczalna oraz przede wszystkim, stale wilgotna. Posiada ona również bardzo wysoką mrozoodporność, która sięga aż do strefy numer trzy. Co ważniejsze, jest ona również odporna na szkodniki, jak i wszelkiego rodzaju choroby. Bardzo łatwo się ją rozmnaża, robi się to poprzez kępy, a najlepiej jesienią, a w sprzyjających dla niej warunkach sama się rozsiewa.

Brunera  –  uprawa i pielęgnacja

Sadzonki brunery macrophylla najlepiej sadzić wiosną lub jesienią. Sadzonki z uformowaną bryłą korzeniową są pod tym względem bardziej elastyczne. Można je sadzić nawet latem – pod warunkiem, że będą regularnie podlewane. Glebę należy dobrze rozdrobnić, a do dołka dodać niewielką ilość żyznego podłoża. Na tym etapie podłoże należy wymieszać z nawozami organicznymi (takimi jak sfermentowany obornik lub kompost). W porównaniu ze stosowaniem nawozów mineralnych ta metoda żywienia jest bardziej korzystna dla Brunera.

Oprócz dostarczania wody, nawozy organiczne mogą również w znacznym stopniu poprawiać parametry gleby (pomagać w tworzeniu próchnicy i zwiększać jej zdolność do retencji wody). Brunnera to gatunek, który dobrze znosi przeszczep. Jeśli wybierzesz niewłaściwe miejsce, rośliny w sierpniu można przyciąć na wysokość około dziesięciu centymetrów i przenieść w inne miejsce. Oczywiście najlepiej tego unikać (nie tylko w odniesieniu do omawianych bylin).

Brunnera czasami powraca do kwitnienia jesienią (o ile gałązki kwiatostanu są szybko przycinane – po kwitnieniu na wiosnę). Starsze liście należy usuwać wiosną (w zimie zapewniają dodatkową ochronę korzeni). Warto przykrywać byliny przez cały sezon. Zabieg ograniczy zachwaszczenie i wyparowywanie wody z gleby. Tak samo jak brunera wielkolistna silver wings jest odporna na wszelkie choroby i szkodniki.

Jeśli chodzi o uprawę i pielęgnacje drugiego wspomnianego gatunku, jest ona dokładnie identyczna z tą brunery wielkolistnej (macrophylli). Warto sadzić te rośliny w swoim ogrodzie, ponieważ dzięki jej ciekawej, pięknej barwie idealnie wkomponuje się w naszą przestrzeń.

Brunnera – rozmnażanie

Rozmnażanie przez sadzonki korzeniowe

Wczesną wiosną, gdy rośliny zaczną rosnąć, możemy przygotować sadzonki korzeniowe. W tym celu należy usunąć ziemię spod Brunery, odciąć część zdrowych i mocnych korzeni i podzielić na mniejsze części. Korzenie wiązki pocięliśmy na kawałki o długości pięć centymetrów, potraktowaliśmy jako nasiona i ułożyliśmy poziomo w mieszance ziemi próchnicznej i piasku.

Przykryj sadzonki cienką warstwą podłoża. Po pojawieniu się pąków przesadziliśmy małe byliny do inspekcji na zimno. W maju powinny być gotowe do sadzenia na stałe. Mięsiste korzenie należy podzielić na odcinki o długości dziesięciu centymetrów. Podczas tego procesu konieczne jest zaznaczenie ich biegunowości, aby nie pomylić góry i dołu sadzonek. Następnie oddzielone kawałki umieściliśmy pionowo w pudełku.

Podłoże powinno być wentylowane i wilgotne, ale nie moczyć, ponieważ sadzonki korzeniowe łatwo gniją. Najlepiej mieszać torf i perlit w stosunku 1:1. Gdy pojawią się pierwsze pędy, sadzonki będą wymagały dostępu światła i zasilania nawozami dolistnymi. Kiedy młode rośliny wytworzą korzenie o długości przynajmniej 2,5 centymetrów, przesadzamy je do osobnych doniczek.

Rozmnażanie poprzez wysiew nasion

Najlepiej przystąpić do niego w kwietniu. Należy wysiać je do kuwety wypełnionej przepuszczalnym i wilgotnym podłożem. Trzymamy je w częściowo zacienionych miejscach, pod szkłem lub folią, pamiętając, by dbać o podłoże, które nie może przesychać. Po upływie od trzech do sześciu tygodni, nasiona powinny wykiełkować.

Siewki natomiast pikujemy od czterech do ośmiu tygodni, gdy mają już po dwie pary ich prawdziwych liści. Następnie przesadzamy je do kompostowej gleby i trzymamy w chłodnej szklarni aż do jesieni następnego roku. Po upływie takiego czasu rośliny będą gotowe do wysadzenia na grunt. Należy pamiętać, że otrzymane w ten sposób rośliny mogą różnić się od ich okazów matecznych.

Rozmnażanie przez podział kłączy. Przystępuje się do niego wiosną, najlepiej w marcu lub na początku kwietnia, albo też jesienią. Kłącze to inaczej pędy, które rosną pod ziemią, blisko jej powierzchni. Roślinę należy wykopać bardzo ostrożnie, by przypadkiem nie uszkodzić jej korzeni. Po wykopaniu brunery, przenosimy ją w zacienione miejsce i delikatnie dzielimy kłącza, które uprzednio dokładnie myjemy.

Do rozmnażania nadają się te fragmenty, które wykształciły dwa lub trzy pąki oraz posiadają silne korzenie. Odcinamy je czystym, jak i ostrym nożem, a następnie oczyszczamy z nierówności. Rośliny sadzimy w nowym miejscu natychmiast po skończonym zabiegu. Układamy je poziomo, co dziesięć bądź piętnaście centymetrów i przykrywamy cienką warstwą ziemi (trzy lub cztery centymetry).

Brunnera  –  zastosowanie:

Brunnera wielkolistna ma bardzo szerokie zastosowanie w ogrodnictwie. Z uwagi na wiosenne kwitnienie jest doskonałą towarzyszką dla roślin cebulowych: narcyzów, hiacyntów czy tulipanów.

Niewielka bylina świetnie wygląda w pojemniku razem z dąbrówkami, żurawkami czy niskimi turzycami. Dzięki jej zwartemu pokrojowi i temu, że nie jest ekspandywna to sprawia, że bardzo łatwo jest ją wpasować w pół cienistych rabatach, jak i w kompozycje z innymi roślinami o ozdobnych liściach, na przykład z funkiami, rodgresją kasztancowolistną, żurawkami oraz żółto paskowanymi turzcami evergold.

Natomiast jeśli chodzi o brunerowe nasadzenia to warto uzupełnić je kilkoma kulami bukszpanu wieczystego. Jest to również doskonała kandydatka na obwódkę. Nadaje się idealnie jako roślina rozświetlająca miejsca zacienione w naszym ogrodzie, na przykład pod drzewami. W tej roli bardzo dobrze może zastąpić funkię, które są dużo chętniej atakowane przez ślimaki, co umniejsza ich komfort. Swoją kolorystyką i wyglądem bardzo dobrze wpasuje się w towarzystwo białej rabaty złożonej na przykład z paproci, tawułka, bodziszka korzeniastego, funkii oraz tiarelli sercolistnej. Brunnera nie jest w żaden sposób wykorzystywana w medycynie.