Chrząszcze majowe bywają niebezpiecznymi szkodnikami lasów państwowych, terenów leśnych. Wyrządzają również szkody w ogrodach domowych, na roślinach ozdobnych lub użytkowych. Mają stosunkowo długi cykl życiowy i są dość płodne. Szkody wyrządzają zarówno dorosłe osobniki, jak i stadia larwalne, których owad ma aż 3. Ich obecność na trawnikach lub na polach uprawnych, potrafi krok po kroku zniszczyć całe uprawy. W lasach państwowych przyczyniają się do defoliacji młodych roślin. Poniżej opis owadów, ich cykl życiowy oraz sprawdzone sposoby i wyszukiwarka rozwiązań zwalczania szkodników.

Opis chrząszcza majowego

Chrząszcz majowy należy do rodziny poświętnikowatych. Powszechnie występuje w Europie oraz w Azji, gdzie jest szkodnikiem lasów państwowych. To jeden z większych krajowych gatunków chrząszczy. Wielkość największych osobników to nawet 4 cm. Mają masywne i owalne ciało, które pokryte jest brunatnymi okrywami.

U samca czułki zakończone są charakterystycznym wachlarzem, samice nie mają tej cechy. Na grzbiecie widać wyraźne pofałdowanie oraz jasne włoski. Na końcu odwłoka widnieje skupisko włosków. Przedplecze owadów jest ciemne, lśniące i gładkie. Nogi są brunatne z charakterystycznymi haczykami. Larwy tego gatunku są sporych rozmiarów, białe i mięsiste. Mają 3 pary nóg, potocznie zwie się je pędrakami. Zimują głęboko w podłożu, potrafią zakopać się nawet metr pod ziemią. U gatunku występuje dymorfizm płciowy. Oznacza to, że samice różnią się od samców. Jedną cechą, która różnicuje płeć, jest budowa czułek. Samce mają wachlarz, a samice buławki.

Zachowanie chrząszczy majowych

W ciągu dnia dorosłe owady są ospałe, kryją się pod liśćmi, na roślinach lub w podłożu. Wieczorem zaczynają wylot i żerowanie. Masowy pojaw występuje co 3 lub co 5 lat. Chrząszcze są bardzo głośne, wydają charakterystyczne dźwięki przypominające buczenie. Chrząszcz majowy to groźny szkodnik lasów państwowych. Uszkodzenia liści są powodowane przez larwy oraz przez osobniki dorosłe owadów. Za większe szkody odpowiadają jednak postaci larwalne. Dorosłe chrząszcze potrafią ogołocić drzewo z liści, jeśli występują masowo. Muszą być zwalczane. Owady chętnie zasiedlają też ogrody przydomowe. Mogą siać spustoszenie w uprawach warzyw korzeniowych i niszczyć rośliny ozdobne. Są trudne do zwalczania, gdyż żerują głównie po zachodzie słońca.

Chrząszcz majowy jest typowym polifagiem. Oznacza to, że pokarmem jego jest wiele roślin w ogrodzie i w lesie. Szkodniki te są niebezpieczne w uprawie warzyw, w szkółkach oraz w młodych lasach. W uprawie warzyw oraz owoców, na grządkach i na rabatach larwy mogą odpowiadać za wypadanie roślin. Porażone rośliny mogą więdnąć i zamierać.

Dorosłe osobniki zjadają liście, przez co roślina zostaje pozbawiona aparatu asymilacyjnego. W lasach państwowych najczęściej spotyka się chrząszcze majowe na osice i na dębach. Tam krok po korku zjadają liście i rozwijające się pączki. W sadach chrząszcze lubią zasiedlać jabłonie, śliwy i maliny. Często też spotykane są na borówce amerykańskiej, która jest wrażliwa na uszkodzenia liści. Obecność szkodników pośrednio wpływa na plon roślin oraz na podatność na choroby grzybowe. Chrząszcze mogą być wektorem niebezpiecznych chorób wirusowych oraz bakteryjnych. Uszkodzenia liści sprawiają, że zarodniki grzybów mają otwartą drogę do infekcji. Roślina, która straci dużo liści, krok po kroku zamiera.

Cykl rozwojowy owada

Owad tworzy 3 stadia larwalne. Z jaja wylęga się larwa, która przechodzi aż 3 linienia i jedno przeobrażenie nim stanie się postacią dorosłą. Dorosłe owady pojawiają się w maju lub na początku czerwca. Samice w tym czasie gotowe są już do złożenia jaj. Jaja składane są pod ziemią. W jednym podziemnym korytarzu może być nawet 20 jaj. Pod koniec czerwca samice umierają.

W ciągu jednego cyklu owad składa nawet 200 jaj. Larwy rozwijają się w podłożu, potem przechodzą linienia i dojrzewają. W stanie larwalnym są przez 3 lata. Po tym czasie wylęgają się dorosłe osobniki i wychodzą z ziemi w roku kolejnym. Zrozumienie cyklu życiowego chrząszczy majowych jest ważne w ochronie roślin przed tym szkodnikiem.

Chrząszcze mogą żyć nawet 5 lat. Pierwsze lata życia spędzają pod ziemią, gdzie uszkadzają korzenie roślin, często cebulki i bulwy. Następnie wylatują dorosłe osobniki, ich główny cel to złożenie jaj. Po 3 lub 5 latach z tych jaj wylęgnie się kolejne pokolenie samic i samców, które żerują na zielonych częściach roślin.

Sprawdzone sposoby na zwalczanie chrząszcza majowego

Owady powinny być zwalczane w ogrodach przydomowych, w uprawie warzyw oraz w lasach państwowych. Mogą doprowadzić do uszkodzenia liści, jeśli występują w dużym nasileniu. Zwalczanie chrząszcza majowego polega na monitorowaniu jego wylotu.

W lasach ustawia się pułapki feromonowe, które mają na celu zwabić dorosłe osobniki owadów. O obecności chrząszczy na trawnikach świadczy występowanie miejsc, gdzie trawa żółknie i zamiera. Jeśli tak wygląda trawnik, można mieć pewność, że w podłożu są pędraki, czyli larwy chrząszcza majowego. Powinno się zastosować oprysk preparatem zwalczającym te szkodniki.

Na roślinach ozdobnych, chrząszcze pojawiają się wieczorem. W celu ochrony roślin przed szkodnikami warto wyjść na wieczorny spacer i sprawdzić, czy na drzewach i krzewach nie ma dorosłych owadów. Jedna z metod mechanicznego zwalczania dorosłych owadów polega na strząsaniu z roślin chrząszczy. Pod drzewka warto dać białe prześcieradło, na które chrząszcze majowe spadną. Zabieg ten można wykonać w ciągu dnia, gdyż chrząszcze wtedy nie żerują, ale są ospałe i oblepiają drzewa. Zebrane chrząszcze należy zniszczyć.

Pułapki świetlne

W gospodarce leśnej należy zwalczać owady dorosłe co jakiś czas, gdy występuje ich masowy pojaw. W tym celu stosuje się też pułapki świetlne. Owady wabione są przez światło i wyłapywane. Ten sposób sprawdza się również w ogrodach przydomowych lub w uprawach warzyw.

Przed rozpoczęciem siewu lub przed sadzeniem roślin, warto wykonać głęboką orkę gleby. Dzięki temu niszczone są larwy pędraków. Część z nich trafia na wierzch i staje się pokarmem dla ptaków. Duża ilość ptaków na polu lub na trawniku świadczy o tym, że w podłożu znajdują się larwy szkodników.

Roślinność leśna jest mniej narażona na uszkodzenia przez chrząszcze. W lasach istnieje duża bioróżnorodność oraz szereg naturalnych wrogów szkodników. Większe spustoszenie owady mogą przynieść w monokulturach lub w ogrodach przydomowych. Inne środki ochrony roślin stosuje się na owady dorosłe, a inne na pędraki. Warto zwalczać owady z podłoża przy pomocy preparatów do walki biologicznej. Produkty biologiczne można zakupić w sklepach ogrodniczych. To sprawdzone sposoby walki z chrząszczami, które są bezpieczne dla środowiska.

Organizmy przydatne w ograniczaniu populacji chrząszczy majowych

Niektóre gatunki roślin są toksyczne dla chrząszczy i skutecznie ograniczają ich populację. Jest to na przykład gryka siewna. Tarniny obecne w tym gatunku zaburzają cykl metaboliczny owadów i prowadzą do zatrucia ich. Roślina ta jest często stosowana jako przedplon na polach uprawnych.

Obecność w ogrodzie kretów, jeży i innych drobnych drapieżników, sprawia, że populacja larw chrząszczy krok po kroku spada. Warto więc zadbać o schronienia dla jeży. Można zostawić w kącie ogrodu liście lub gałązki. Będzie to doskonałe miejsce dla drapieżnych ssaków. W ochronie w uprawach ekologicznych oraz w lasach państwowych można używać preparatów na bazie organizmów pożytecznych.

Te środki ochrony roślin są bezpieczne dla człowieka, dla zwierząt i pszczół, ale skutecznie zwalczają chrząszcze. W produkcie znajdują się larwy bakterii. Preparaty mogą służyć do opryskiwania podłoża lub roślin. Bakterie trafiają do układu pokarmowego owadów i tam namnażają się, powodując uszkodzenie wnętrzności szkodników.

Do ochrony trawników używa się też ekologicznych środków ochrony roślin, które zawierają pożyteczne nicienie. Działanie preparatów jest podobne, nicienie dostają się do wnętrza szkodników i zjadają je od środka. Produkty są proste w użyciu i nie powodują powstawania odporności chrząszczy majowych. Mogą być używane co roku, w przeciwieństwie do chemicznych środków ochrony roślin, które trzeba rotować.

Inne sposoby walki z pędrakami – wyszukiwarka rozwiązań

W tunelach foliowych lub w szklarniach pędraki mogą być prawdziwym utrapieniem działkowców. Istnieją też nietypowe, ale sprawdzone sposoby walki z nimi. Jednym z nich jest stosowanie wyciągów roślin do podlewania podłoża.

Mogą to być na przykład wywary z czosnku lub z wrotyczu. Wrotycz zawiera wiele szkodliwych związków o właściwościach biobójczych. To zioło używa się w walce z pasożytami, działa też na pędraki. Czosnek wspomaga odporność roślin, jego aromat odstrasza owady. Niektórzy przesiewają glebę za pomocą siewników. Dzięki temu mogą wyłapać masywne larwy owadów. Jeśli w ogrodzie są obecne pędraki, to należy bezwzględnie przesiać kompost, który jest używany w ogrodzie. Można mieć niemal pewność, że znajdują się tam larwy chrząszcza majowego.

Zabieg aeracji, który wykonywany jest na trawnikach wczesną wiosną, może przyczynić się do zmniejszenia liczebności owadów. Aeracja to napowietrzenie trawnika, polega na wycinaniu w trawie otworków. Dzięki temu murawa lepiej rośnie, a trawa ma lepszy dostęp do wody, powietrza oraz do nawozów.

Gęsto i głęboko zrobiona aeracja sprawia, że część larw ulega uszkodzeniu i zamiera. Podobnie działa wertykulacja trawy. Zabieg przypomina nieco aerację, ma podobne do niej funkcje, ale wykonywany jest przy użyciu sprzętu z nożami. Nacinana jest trawa, a przy tym pędraki, które żerują w korzeniach roślin. Na starszych trawnikach wertykulacja przynosi bardzo dobre efekty, można wykonać ją wielokrotnie w ciągu sezonu. Jej głównym celem nie jest zwalczanie szkodników trawy, ale na pewno przyczynia się do zmniejszenia ich liczebności.

Opisane sposoby są skuteczne też w przypadku wystąpienia innych szkodników. Podobnie zachowuje się ogrodnica niszczylistka lub na przykład guniak czerwczyk. Owady te są bardzo podobne do popularnego chrząszcza majowego, ale znacznie mniejsze.