Bodziszek (Geranium) to roślina typowa z rodziny bodziszkowatych (Geraniaceae), która obejmuje około 300 gatunków. Szesnaście z gatunków występuje natywnie w Polsce, a kilka jest uprawianych jako rośliny ozdobne. Rodzaj obejmuje rośliny jednoroczne, byliny i małe krzewy.

Bodziszek — charakterystyka

Bodziszki zawdzięczają swoją łacińską nazwę od greckiego słowa geranos. Dosłownie oznacza ono żurawia. Ich spiczaste owoce naśladują uniesiony dziób tego wspaniałego ptaka. Angielska nazwa Cranesbill oznacza po prostu „dziób żurawia”. Zarodki są ozdobione liśćmi, kwiatostanami i szypułkami. Kształtują się na początku wiosny i są w stanie utrzymać się przez cały okres wegetacyjny. Mają klapowane lub pierzaste liście i są wyraźnie ogonowe. Jesienią wiele gatunków staje się szkarłatnymi, rdzawymi lub pomarańczowymi roślinami.

Rośliny wytwarzają mnóstwo małych, ale bardzo pięknych kwiatów (o średnicy 2-5 cm). Są one zwykle widoczne w skupiskach w pobliżu wierzchołka łodygi lub w kątach liści. Ich płatki są luźne i na ogół cienkie w tzw. gwoździu, mają budowę promienistą. Dostępne są różowe, szkarłatne, niebieskie, fioletowe lub białe kwiaty. Kwiaty rozwijają się w czerwcu i kwitną do pierwszej połowy września. Owoce bodziszków wyróżniają się długimi bruzdami, które pękają i rozprzestrzeniają się samoistnie w miarę rozwoju.

Uprawa i warunki sprzyjające uprawie bodziszków

Bodziszki są trwałe i łatwe w pielęgnacji. Najlepiej rosną na zwykłych, niezbyt ciężkich glebach, zarówno na stanowiskach słonecznych, jak i półcienistych. Zasadniczo mogą bez problemu wytrzymać suszę. Powinniśmy jednak unikać sadzenia bodziszków w wilgotnych miejscach, ponieważ jest to jedyna gleba, której nie lubią.

Podział korzeni jest najskuteczniejszą metodą rozmnażania. Robimy to wczesną wiosną, wykopując korzeń rośliny z ziemi. Następnie dzieląc go i przesadzając w strategicznych miejscach. Pamiętając o jednoczenym nawadnianiu. Możemy również wysiewać nasiona, choć jest to trudne. Muszą być rozwarstwione lub przechowywane w chłodzie przed sadzeniem (np. w lodówce).

Zastosowanie bodziszków

Bodziszki są bardzo różnorodne. Możemy je znaleźć zarówno w ogrodach, jak i w ziołolecznictwie.

Bodziszki od dawna wykorzystuje się w naturalnej terapii. Zdolność cuchnącego bodziszka do zatrzymywania krwawienia jest jedną z jego najważniejszych cech. W efekcie tym produktem powinny zainteresować się panie, które mają obfite miesiączki. Także te, które często cierpią na krwawienie z nosa. Roślina ta jest wykorzystana do wytwarzania produktu, który pomaga w leczeniu krwiomoczu i zapalenia pęcherza moczowego. Coraz częściej twierdzi się, że może wspomóc terapię stanów zapalnych narządów intymnych.

Bodziszek znajduje zastosowanie również w utrzymaniu równowagi wodnej w organizmie. Ze względu na działanie przeciwbiegunkowe, warto go wybierać, gdy jesteśmy zmęczeni przewlekłą biegunką. Cuchnący geranium jest również korzystny dla wątroby, pomagając w walce ze stanami zapalnym. Jeśli chcesz pomóc temu organowi, z pewnością warto zastosować tę rośliną. Może on być również wykorzystywany jako dodatkowe wsparcie organizmu, szczególnie podczas przeziębień.

Jeśli chcesz walczyć z infekcjami górnych dróg oddechowych, warto spróbować. Geranium od dawna jest uznawany za korzystny w leczeniu ran, trądziku i innych skaz. Świetnie zastosowanie bodziszka sprawdza się jako substancja wspomagająca leczenie schorzeń skóry (w tym łojotokowego zapalenia skóry). Ze względu na swoje właściwości antybakteryjne może być stosowany jako płyn do płukania ust.

Rodzaje bodziszków występujących w naturze

Bodziszek to rodzaj rośliny powszechnie występującej w ogrodach. Są trwałe, mało wymagające w pielęgnacji i obficie kwitną. Mają piękne kwiaty, a w miarę ich blaknięcia są ozdobione pięknymi liśćmi.

Bodziszek korzenisty:

Może osiągnąć wysokość do 30 cm. Wyrasta na drobne, grube krzewy z drzewiastymi, pełzającymi gałęziami. Cała roślina szybko się rozwija i ma silny zapach. Od maja do lipca odmiana „White Ness” lub „białe gniazdo” wytwarza żywy dywan z białych kwiatów.

Bodziszek wspaniały:

Gatunek ten dorasta do wysokości od 40 do 70 cm. Owłosione liście jesienią pięknie zmieniają kolor. Kwiaty pojawiają się obficie od czerwca do sierpnia. Kwiaty fioletowoniebieskie (do 5 cm średnicy) z ciemniejszymi żyłkami.

Bodziszek popielaty:

Jedna z mniejszych odmian bodziszka dorastająca do wysokości 10-15 cm. Kwitnie w różnych odcieniach różu przez całe lato. Zalecane dla ogrodów skalnych w słonecznych, osłoniętych przed wiatrem miejscach. Kwiaty ‘Ballerina’ są liliowo-różowe, a ‘Splendens’ fioletowo-czerwone.

Bodziszek łąkowy:

Może osiągnąć wysokość 80 cm, a jego liście jesienią żółkną lub stają się szkarłatne. Kwiaty mają średnicę 5 cm i są niebieskofioletowe z jaśniejszymi żyłkami. Okres kwitnienia zaczyna się w czerwcu i trwa jedynie do sierpnia. Odmiana „Plenum Violaceum” ma pełne kwitnienie. Atrakcyjna odmiana „Midnight Reiter” ma ciemne liście i niebiesko-fioletowe kwiaty.

Bodziszek himalajski:

Może osiągnąć wysokość 30-50 cm. Posiada długie ogonki z głęboko rzeźbionymi liśćmi. Kwiaty fioletowoniebieskie z purpurowymi żyłkami. Środek kwiatów jest purpurowoczerwony. Kwiaty rozwijają się  na początku czerwca i zostają do sierpnia. Roślina jest mrozoodporna, wytrzymuje nawracające susze i dobrze rozwija się na ubogich glebach. Odmiana ‘Plena’ może poszczycić się pełnymi kwiatami.

Bodziszek kantabryjski ‘Saint ola’

Bodziszek kantabryjski Saint Ola to intrygująca odmiana stworzona przez skrzyżowanie bodziszka dalmackiego z korzenistym. Ma krótszą wysokość do 30 cm i mniejsze liście do 2 cm szerokości. Różowe kwiaty kwitną od czerwca do lipca i pięknie pokrywają krzewy w okresie kwitnienia. W tym czasie klomby o eleganckim różowym odcieniu wznoszą się nieco ponad liście. Płatki kwiatów są zwinięte na zewnątrz, co pozwala zobaczyć długie, wydatne pręciki. Mają one nieco głębszy kolor niż kwiaty.

Posiada duże liście, które jesienią pięknie przebarwiają się na jasnozielony kolor. Jesienią przybierają barwę z wielotonowej na szkarłatną. Liście są piękne, błyszczące i mają wyjątkowo pachnący zapach. Bodziszek kantabryjski Saint Ola dobrze rośnie zarówno na stanowiskach słonecznych, jak i półcienistych. Nie wymaga szczególnej pielęgnacji. Jest to wytrzymała roślina, która wytrzymuje częste niedobory wody. Gleba powinna być typową glebą ogrodową, dość wilgotną i dobrze przepuszczalną.

Bodziszek kantabryjski sprawdza się idealnie jako roślina zazieleniająca większe miejsce. Idealnie wpasuje się w teren w skalnym lub naturalistycznym ogrodzie ze względu na nieskrępowany wzrost. Sprawdzi się również w towarzystwie mniejszych krzewów czy drzewek, a także w doniczkach. Posiada także kompletną odporność na mróz.

Cechy bodziszka kantabryjskiego

Podstawowe zalety bodziszka kantabryjskiego Saint Ola to:

• niskie potrzeby glebowe,
• tolerancja na suszę,
• odporność na zimno,
• roślina z ozdobnymi z liśćmi i kwiatami,
• pachnące liście,
• odmiana miodowa — przyciąga pszczoły i motyle,
• charakteryzuje się silnym zapachem i odstrasza owady, ślimaki, a nawet norniki.

Kompozycje idealnie pasujące do bodziszka kantabryjskiego Saint Ola to przede wszystkim wiecznie zielony bukszpan czy rabaty z różnymi bylinami kwiatowymi. Pięknie komponuje się także z żurawiną czy konwalią.

Bodziszek rozanne ‘Gerwat’

Geranium rozanne ‘Gerwat’ to fascynujący rodzaj botaniczny, który obejmuje około 450 gatunków roślin wieloletnich i jednorocznych. W Polsce znajduje się około 15 gatunków. Bodziszki rozanne w ogrodzie są cenione za atrakcyjne liście i obfite kwitnienie. Są to zazwyczaj byliny, które szybko przerastają swoje doniczki lub rabaty.

Wiele z tych odmian doskonale nadaje się do uprawy w ogrodach przydomowych. Świetnie komponuje się również na rabatach miejskich, w zieleni osiedlowej oraz jako runo leśne w tętniących życiem parkach metropolitalnych. Bodziszek rozanne to jeden z najbardziej intrygujących gatunków, wyróżniający się niezwykle obfitym i długotrwałym kwitnieniem.

Ciekawa historia bodziszka rozanne ‘Gerwat’

Bodziszek rozanne to hybrydowa odmiana powstała ze skrzyżowania bodziszka himalajskiego z bodziszkiem Wallicha. Rozanne Waterer znalazła go w swoim ogrodzie w Kilve (Anglia) pod koniec lat 80. XX wieku. Ta doświadczona ogrodniczka zaobserwowała okaz, który był identyczny z odmianą Geranium Wallicha. Był on jednak znacznie większy, silniejszy i stale kwitł.

Rozanne Waterer narysowała nową hybrydę do szkółki Blooms of Bressingham w 1991 roku. Po raz pierwszy została pokazana publicznie w 2000 roku na London Chelsea Flower Show. Odporność nowej odmiany, a także jej walory estetyczne, szybko sprawiły, że stała się popularna. Zdobyła kilka ważnych wyróżnień w branży ogrodniczej. Najważniejszym był tytuł „Plants of the Century” przyznany z okazji 100-lecia Chelsea Flower Show.

Bodziszek rozanne tworzy ogromne kępy dochodzące do 40 cm wysokości. Bardzo szybko się rozwija i ma dużo witalności. Ma klapowane liście, które latem są jaskrawo zielone, a jesienią szkarłatne. Kwiaty niebiesko-liliowe z jaśniejszym środkiem, do 5 cm średnicy, osadzone są pojedynczo, parami lub w gronach na pędach. Kwitnienie trwa bardzo długo, aż do pierwszych przymrozków października. Susze i upały mogą jedynie zmniejszyć jego ilość, co również zmniejsza wielkość zakwitów.

Uprawa i warunki wstępne:

Ten rodzaj bodziszka wytrzymuje wysokie temperatury. Jest tolerancyjny dla gleby, o ile jest przepuszczalna (najlepiej, gdy jest stale lekko wilgotna). Lubi miejsca w półcieniu, chociaż może dobrze prosperować na słońcu lub potencjalnie również w cieniu. Latem usuwanie przekwitających kwiatostanów i starych liści pobudza rozwój rośliny.

Gdzie sadzić?

Można używać jej jako roślinę okrywową. Na przykład przy uprawie róż lub jako rabatka na rabaty kwiatowe. Idealnie nadaje się zarówno do codziennego, jak i naturalistycznego ogrodnictwa. Świetnie nadaje się również na balkony czy tarasy. Do tego rodzaju aplikacji musi być zabezpieczona przed mrozem.

Gatunek: bodziszek himalajski Johnson’s blue

Jedna z najładniejszych i najpopularniejszych himalajskich odmian bodziszków. Posiada gęste kępy zielonych, przyciętych liści. Prawie przez całe lato pokryte są obficie niebieskimi i dość dużymi kwiatami. Najlepiej czuje się w bezpośrednim świetle słonecznym i dobrze toleruje łagodny cień.

Bodziszek himalajski Johnson’s blue ma ogromne kwiaty w kształcie miseczki. Są one jasnoniebieskie z fioletowym odcieniem. Wyraźne fioletowe oko uzupełnia pastelowe kwiaty, które otoczone są żyłkowanymi ciemnozielonymi liśćmi. Ma nisko położony pokrój i długi okres kwitnienia. Dzięki temu idealnie nadaje się do ogrodów skalnych. Dodatkowo hamuje rozwój chwastów.

Uprawa bodziszka himalajskiego Johnson’s blue:

Bodziszek himalajski Johnson’s blue preferuje dość żyzne, dobrze przepuszczalne, nieco wilgotne gleby. Dobrze przystosowuje się także do gorszych warunków i może czasami znosić susze. Preferuje miejsca półcieniste. Jednak dobrze może prosperować zarówno w słońcu, jak i w cieniu. Jednak kwitnie bardziej na obszarach o większym naświetleniu. Jest całkowicie odporny na mróz. Usunięcie kwitnących kwiatostanów zachęca roślinę do dalszego kwitnienia.

Z czym najlepiej komponuje się ta roślina?

W szczególności z rabatami kwiatowymi. Posłuży tam jako doskonały akcent kolorystyczny i długotrwała ozdoba przez całe lato. Może być również stosowany w większych ogrodach skalnych, pod baldachimem drzew oraz jako dekoracja balkonowa. Wygląda fantastycznie, gdy jest posadzony w większych skupiskach, tworząc cudowne dywany.