Jedne z najczęściej spotykanych kwiatów zdobiących nasze otoczenie, czyli bratki. Swoją atrakcyjność zawdzięczają nie tylko swojej wielobarwności, ale i odporności na mróz. Obecnością na balkonie czy rabacie dodają optymistycznego akcentu już od wczesnej wiosny. Jak dbać i zapewnić odpowiednie warunki roślinie kochanej przez Polaków przedstawiamy poniżej.

Charakterystyka rośliny

Bratki to kwiat, który naturalnie rośnie w Europie i Azji Zachodniej, głównie na łąkach, dziczy i korytach rzek. Niezwykły wygląd sprawia, że te skromnie rośliny mają ogromne znaczenie w wierzeniach ludowych i symbolice. Najciekawsze pochodzą z dworu króla Artura. Wierzono tam, że przepowiada przyszłość, a prości ludzie średniowiecza leczyli złamane serca i brak odwzajemnionych uczyć. Bratki pojawiają się również w pracach Szekspira jako napój miłosny. Według niektórych wierzeń wszystkie fiołki były kiedyś białe — ich dodatkowy kolor przypisuje się przekłuciu strzałą Kupidyna.

Do dziś nie określono jednoznacznie pochodzenia bratków wielobarwnych. Pewne jest, że należą do grupy fiołkowatych. Może to być mieszanka bratków i dwóch rodzajów fiołków: żółtego (Viola lutea) i Ałtaju (Viola altaica). Oprócz klasycznego bratka ogrodowego możemy również wyróżnić miniaturowego fiołka rogatego (Viola cornuta), który charakteryzuje się znacznie większymi płatkami oraz bratka wielkokwiatowego.

Bratki ogrodowe dożywają najczęściej dwóch lat. Przeciętna wysokość dorosłych sadzonek to od 15 do 25 cm. Kielich kwiatu stanowi pięć zachodzących na siebie aksamitnych płatków, z zaokrągleniami przypominającymi kształt serca. Wokół łodygi wyrastają zielone liście, u dołu sercowate, u góry owalne. Bratki kwitną w niższych temperaturach, więc kwitną wiosną lub jesienią, w zależności od tego, kiedy zostały nasadzone.

Podłoże — jakie jest najlepsze dla bratka wielokwiatowego?

Bratki wielokwiatowe lubią gliniaste podłoże, znane jako glebę iłową. Ważne, aby zapewniała suchość, ale jednocześnie przepuszczała wodę i zatrzymywała w niewielkim stopniu. Przed sadzeniem warto rozłożyć cienką warstwę kompostu i wymieszać go z glebą. Podłoże również nie powinno być zasadowe — idealny zakres pH dla bratków to 5,0-5,8 pH. Więc w wielu ogrodach można dodać zakwaszony torf. Pod względem nasłonecznienia można spokojnie wybrać miejsce, w którym słońce jest wystawiane przez 6 godzin lub więcej dziennie. Jednak bratki kwitnące wczesnym lub późnym latem mogą korzystać z regularnego cienia, aby chronić roślinę przed popołudniowym upałem.

Mając na uwadze, że sadzonki są już dostępne od marca, należy je też odpowiednio przygotować przed posadzeniem do nowego gruntu. Sadzonki te wymagają zahartowania, ponieważ produkowane są w ogrzewanej hali. Na kilka dni przed sadzeniem fiołki muszą przystosować się do niższych temperatur, wystawiając je na zewnątrz na kilka godzin dziennie. Po zahartowaniu można je posadzić w pojemniku lub ogrodzie. Pamiętaj jednak, że są to rośliny krótkotrwałe, a ich żywotność zależy od warunków, jakie im stworzysz.

Jak prawidłowo zasadzić bratki?

Bratki wielkokwiatowe sadzi się i uprawia na wiele sposobów. Bratki ogrodowe można wysiać samemu z nasion do gruntu. Większość doświadczonych ogrodników preferuje, aby w pierwszej kolejności nasiona trafiły do doniczek bądź rozsadników. Dopiero po około 8 tygodniach, kiedy kwiaty osiągną 8-10 cm wysokości, przekładają je do gruntu w ogrodzie. W zależności od naszych preferencji, aby cieszyć się kwitnącymi kwiatami wiosną, należy wysiew rozpocząć późną zimą. Jeśli chcesz cieszyć się nimi jesienią, wysiew zrób wraz z początkiem jesieni.

Zaleca się, aby gotowe sadzonki umieścić w gruncie w odstępach 15-20 cm od siebie. Dla każdej z nich wykopujemy maleńki rowek, wystarczająco duży, aby zmieścić korzenie bez miażdżenia. Wypełniamy go odrobiną wody i delikatnie upychamy. Gleba wokół powinna być na równi z dołem łodygi.

Jeśli zdecydujesz się na bezpośredni wysiew do gruntu w swoim ogrodzie, zadbaj o kilka szczegółów. Miejsce wysiewu na jesień przykrywaj włókniną lub ściółką z gałązek i liści. Unikniesz w ten sposób przemarznięcia wzrastającej rośliny. Miejsce, w którym fiołki zostały wysiane na wiosnę, powinno być wolne od zalegającej wody po roztopach. Zastana woda przyczynić się może do gnicia sadzonek, a w ostateczności braku dalszego rozkwitu.

Aby wydłużyć żywotność rozkwitających bratków, każdy kwiat, który zwiądł lub wkrótce uschnie, należy ostrożnie usunąć. Metoda ta daje doskonałe rezultaty — kwitnienie możliwe jest nawet podczas łagodnej zimy. Kiedy nadchodzi letni upał, wiosenne kwiaty bratka zanikają, pojawiając się na nowo jesienią — eliminując obumarłe części rośliny, pomagamy im zregenerować się i wspomóc wzrost na nowo.

Zaleca się, aby gleby między bratkami podsypywać korą sosnową, która chroni rośliny przed zagłuszeniem przez chwasty. Dodatkowo utrzymuje wilgoć ziemi oraz subtelnie ją zakwasza. Oprócz walorów ochronnych zastosowanie kory ma aspekty estetyczne, potrafi nadać leśnego klimatu w naszym ogrodzie.

Jak nawadniać i wspomagać bratki nawozem?

Po pierwszym osadzeniu w gruncie bratki ogrodowe należy obficie podlać. W dalszej pielęgnacji ilość wody dobieramy w zależności od wyschnięcia ziemi wokół. Gleba powinna być zawsze wilgotna na głębokości kilku centymetrów. Im lepiej przygotujemy grunt przed posadzeniem, tym równomierniej woda będzie weń wnikać.

Aby kolorowe bratki zachwycały intensywnością kolorów jak najdłużej, wymaga się regularnego nawożenia. Do tego celu najlepiej sprawdzają się nawozy wieloskładnikowe, rozpuszczalne w wodzie. Stosuj je przynajmniej raz w tygodniu, o ile producent nie zaleca inaczej. Takie wsparcie rośliny jest najistotniejsze w okresie wzrostu i kwitnienia. Jeśli pomimo nawożenia, uprawa nie powodzi się, zwróć szczególną uwagę na sposób podlewania — może okazać się, że mają za mało wody.

W jaki sposób rozpocząć rozmnażanie bratków?

Wyróżnia się dwa sposobu reprodukcji: przez nasiona oraz podział korzeni. Rośliny te mają tendencję do dziczenia, a powszechny jest samosiew. Powstałe w ten sposób sadzonki zostawiamy w miejscu wyrośnięcia lub przesadzamy wedle uznania.

W celu reprodukcji przez rozdzielenie korzeni, dorosłą roślinę wykopujemy wiosną lub jesienią. Przy pomocy sekatora rozdzielamy na 2-3 porcje, tak aby każda część miała korzenie. Uzyskane sadzonki należy niezwłocznie wsadzić do gruntu. Przygotowujemy podłoże według wytycznych podanych w sekcji dotyczącej przesadzania.

Jak skutecznie chronić i przedłużyć żywotność roślin?

Widok zwiędłych kwiatów jest często uznawany za całkowite obumarcie rośliny. W rzeczywistości bratki są na ogół roślinami, co najmniej dwuletnimi. Bratki wielokwiatowe po okresie kwitnienie bez trudu przetrwają zimę. Jeśli pogoda nie dopisze, warto przykryć je gałązkami lub słomą i zostawić tak do wiosny.

Wrogami bratków są również insekty i większe pasożyty. Najgorszym z nich są ślimaki, powodujące ogromne straty w uprawie. W ramach ochrony należy doglądać czy, aby nie osiadły w pobliżu oraz zdejmować z liści bratków. Co więcej, u bratków wielokwiatowych może rozwinąć się mączniak prawdziwy lub inne choroby grzybicze w wyniku nadmiernej wilgoci. Problem zazwyczaj zwalcza pojedynczy oprysk fungicydem. Kolejno, grzybica korzeni jest nieco mniej powszechną, ale bardziej niebezpieczną chorobą, która wymaga wykopania i zutylizowania rośliny.

Ponadczasowa ozdoba, czyli bratki w domu i ogrodzie

Bratki w przydomowym ogrodzie można wykorzystać na wiele sposobów. Kolorowe bratki mogą posłużyć jako oddzielenie między trawą a ścieżką. Doskonale komponują się jako nasadzone bukiety wśród powierzchni pokrytej korą, kamieniami lub betonem. Tworzą ciekawą kompozycję ogrodową w obecności innych kwiatów, np. stokrotek, tulipanów czy żonkili. Nadadzą się także do zasadzenia w ogrodach skalnych, przy odpowiednim zadbaniu wilgotności gleby. Jako że podsypuje się je korą, nadadzą ciekawego, leśnego klimatu u podłoża roślin iglastych oraz żywopłotów.

Bratki w domu sprawdzą się jako roślina doniczkowa. Sadząc bratki wielokwiatkowe w korytkach, ozdabiamy balkony oraz tarasy. Pojedynczo posłużą jako subtelna ozdoba parapetów.

Bratki trójkolorowe znajdują zastosowanie lecznicze. Przez wiele dekad jest stosowany w leczeniu astmy, chorób skórnych, w tym egzem i trądziku, oraz kaszlu. W leczeniu zmian skórnych zalecane są herbaty oraz napary do oczyszczania zewnętrznego skóry.

Na dziś dzień na rynku ogrodniczym dostępnych jest ponad 300 odmian typów bratków, dzielących się na mniejsze grupy odmianowe. Ciekawą odmianą jest czarny bratek wielkokwiatowy. Podkreśla nowoczesne wnętrza, ale i sprawdza się na ciekawe kaskadowe bukiety. Dla osób lubiących klasyczne stonowane kolory dobre będą kwiaty w odcieniu niebieskim. Jak każdy kwiat może również zostać wykorzystany do stworzenia bukietów kwiatowych, zwłaszcza wiosną, nadając wnętrzom świeżości. Skutecznie zastąpią sztuczne kwiaty, których tendencję mamy używać w okresie zimowym. Bratek wielkokwiatowy ma szeroką gamę kolorystyczną, toteż znajdziemy takie jak: białe, żółte, fioletowe oraz pomarańczowe. Między sobą mogą różnić się sposobem umaszczenia płatków. Dostępne są jednokolorowe, dwukolorowe oraz trójkolorowe. Najczęściej spotykane są kolorowe bratki z czarnym naznaczeniem w kształcie serca na środku.

Bratek wielkokwiatowy, największe zaskoczenie w kuchni

Mało kto wie, ale kwiaty zdobiące dania w restauracjach wcale nie muszą być sztuczne! Istnieje także jadalna odmiana bratków. Szefowie kuchni często stosują bukiety kwiatowe z bratków lub pojedyncze płatki do podkreślenia słodkich wypieków. Widząc na co dzień bratki wielokwiatowe, największym zaskoczeniem jest właśnie ich obecność w sałatkach. Można ją wykonać samemu w domu. Oczyszczone i odpowiednio przygotowane pąki kwiatów dostępne są zazwyczaj w dobrych marketach spożywczych. Będą się doskonale komponować z takimi składnikami jak świeże szparagi czy figi.