Chryzantemy to byliny lub półkrzewy, które pochodzą z Azji. W Polsce występuje jeden przedstawiciel tego gatunku, w stanie dzikim możemy spotkać chryzantemę Zawadzkiego. Chryzantemy należą do rodziny astrowatych i charakteryzują się kwiatami zebranymi w koszyczek. Wśród gatunków istnieje pewna różnorodność w budowie kwiatów. Rośliny te mogą mieć kwiaty języczkowe i rurkowate lub tylko rurkowate.

Chryzantemy – portret botaniczny roślin i kilka faktów

Spośród różnych odmian chryzantem znajdziemy wiele kolorów, odmiennych kwiatostanów oraz różny pokrój rośliny. Kwiat chryzantemy ma swoją symbolikę, a jego niektóre odmiany są używane w kuchni do dekorowania potraw. Chryzantemy białe symbolizują prawdę, a czerwone miłość.

W Japonii roślina symbolizuje szczęście i długowieczność, jest atrybutem władzy. W tym kraju obchodzone jest święto na cześć chryzantem. W Polsce chryzantemy byliny kojarzą się głównie z listopadem i ze świętami Wszystkich Świętych. W pierwszych dniach listopada chryzantemy w doniczce układane są na grobach zmarłych.

Jakie chryzantemy byliny mają zastosowanie?

Chryzantemy byliny to bardzo popularne rośliny doniczkowe, są nie tylko atrybutem świąt listopadowych, ale też od pewnego czasu są ochoczo sadzone w ogródkach przydomowych. Chryzantema w ogrodzie często traktowana jest jako roślina jednoroczna, a nie jak bylina. Chryzantema w ogrodzie może rosnąć przez wiele lat w jednym miejscu, jeśli o nie odpowiednio zadbamy.

Chryzantema w ogrodzie i jej zastosowanie

Poniżej najlepsze zastosowanie roślin:

• chryzantemy przed domem w doniczkach, jako ozdoba tarasu, balkonu, parapetu,
• jesienne rabaty kwiatowe,
• obwódki z niskich, krzewiących się odmian,
• symbol świąt zmarłych, dekoracja grobów,
• niektóre odmiany stosowane w kuchni,
• kwiaty cięte,
• dawniej używano ich jako roślin leczniczych.

Chryzantemy ogrodowe to wieloletnie rośliny, w sprzedaży możemy znaleźć wiele różnych odmian, które charakteryzują się odmiennymi barwami, pokrojem i wielkością kwiatów. W kwiaciarniach chryzantemy popularne są jako kwiat cięty. To bardzo odporna roślina, po ścięciu jest długo dekoracyjna.

Czy da się uprawiać chryzantemy ogrodowe?

Chryzantema w ogrodzie? Jak najbardziej, ale należy otoczyć ją opieką i właściwą pielęgnacją. Chryzantemy w doniczce w ostatnich latach stały się popularne. Spotkać je można często w kompozycjach jesiennych, gdzie doskonale wyglądają w towarzystwie wrzosów, jesiennych traw, ozdobnych kapust oraz dyń. Dzięki temu jeszcze w listopadzie, przed pierwszymi przymrozkami, nasz ogród może wyglądać bajecznie. Sadząc chryzantemy w doniczce warto łączyć ze sobą różne kolory roślin, na przykład chryzantemy białe i różowe, kwiaty żółte oraz czerwone. Dzięki temu efekt będzie rewelacyjny. Oprócz tego, że chryzantemy w donice zdobią nasze tarasy – możemy jeszcze uprawiać je na rabatach.

Chryzantemy przed domem – pielęgnacja

Utrzymywanie roślin w ogrodzie wymaga nieco wiedzy. Nie każda odmiana chryzantem nadaje się do sadzenia do gruntu. Należy wiedzieć, że najbardziej odporne na mróz są chryzantemy o kwiatach drobnych, ale jeśli zdecydujemy się na rośliny o kwiatach większych – musimy je osłaniać przed mrozem lub wykopywać przed zimą i przechowywać w chłodnym miejscu.

Kwiat chryzantemy – wymagania

Chryzantemy – odmiany właściwie wszystkie,  muszą zostać posadzone na stanowiskach słonecznych, ciepłych i osłoniętych. Unikamy wschodnich ekspozycji, ponieważ takie stanowisko naraża rośliny na przemarzanie podczas mroźnych zim.

Kwiat chryzantemy, jak i cala system korzeniowy potrzebują gleby żyznej i przepuszczalnej. Chryzantemy byliny najlepiej czują się, jeśli pH podłoża jest obojętne, dlatego nie powinno się ich sadzić w sąsiedztwie roślin zakwaszających. Przed wysadzeniem rośliny do podłoża, dobrze jest dodać kompost. Chryzantemy ogrodowe na zimę powinny być zabezpieczane. W tym celu osłania się je warstwą ściółki, stroiszem. Przed nałożeniem osłon rośliny należy przyciąć.

W niektórych warunkach lepiej jest rośliny wykopać i przezimować w chłodnym miejscu, na przykład w piwnicy. Chryzantemy byliny są dostosowane do takiego spoczynku. Podobnie traktujemy chryzantemy odmiany, które rosną w donicach. Przed pierwszymi przymrozkami zaprzestajemy podlewania roślin i zabezpieczamy je. W czasie spoczynku ograniczamy podlewanie do minimum.

Chryzantemy ogrodowe wieloletnie

Chryzantemy przed domem wymagają dokarmiania i przesadzania. Nawożenie roślin powinno się przeprowadzać parokrotnie w ciągu całego sezonu. Uważa się, że są to rośliny żarłoczne, mają duże zapotrzebowanie na magnez, wapń oraz fosfor.

Najlepiej wybierać nawozy organiczne, takie jak humus czy też kompost. Dbając o właściwe odżywienie roślin zobaczymy, że kwiaty chryzantem są w dobrej kondycji i długo pozostają na roślinie. Nawożenia zaprzestajemy w okresie kwitnienia rośliny, w przeciwnym razie roślina będzie wiotka, a kwiaty nie wybarwią się odpowiednio.

Należy też pamiętać o regularnym podlewaniu bylin, dotyczy to przede wszystkim chryzantem w doniczce, które są bardziej wrażliwe na brak wody, z racji mniejszej ilości podłoża w okolicy systemu korzeniowego.

Chryzantemy ogrodowe – sadzenie

Ogrodowe wieloletnie chryzantemy najlepiej sadzić wiosną, roślina zyskuje czas na aklimatyzację, nie jest narażona na suszę i upał, ani na mrozy. Nie dziwi jednak fakt, że chryzantemy w ogrodzie sadzone są zazwyczaj jesienią. Powód jest prozaiczny – najłatwiej wtedy o sadzonki.

Nie należy się martwić, jeśli dokładnie zabezpieczymy rośliny przed mrozem – w roku kolejnym powinniśmy cieszyć się z kwiatów chryzantemy. Po posadzeniu na wiosnę roślin do gruntu można je uszczykiwać. Jak uszczykiwać chryzantemy, aby lepiej się krzewiły? Zabieg nie jest trudny, a gwarantuje, że roślina będzie gęsta, rozkrzewiona i wyda więcej kwiatów. W tym celu wystarczy ściąć lub oderwać 2 cm wierzchołki.

Czy wszystkie chryzantemy możemy posadzić w ogrodzie?

Niestety nie. Rośliny, które kupujemy w listopadzie, w celu przystrojenia grobów bliskich nie nadają się do wysadzania do gruntu. Są to rośliny, które pozyskiwane są przez hodowców w warunkach szklarniowych. Traktowane preparatami, które hamują wzrost roślin, takie rośliny nie będą odporne na trudne warunki panujące podczas zimy. Więc amatorzy chryzantem w ogrodzie powinni kupować rośliny w szkółkach, gdzie są one uprawiane na świeżym powietrzu, przez co zyskują odporność.

Chryzantemy polecane do gruntu

Poniżej chryzantemy odmiany, które najczęściej wybierane są do uprawy gruntowej:

• Chryzantema wielkokwiatowa ‘Madam’ – roślina średniej wielkości, żółte kwiaty chryzantemy pojawiają się we wrześniu, dekoracyjna do pierwszych przymrozków. Dobrze zimuje.
• Chryzantema wielkokwiatowa ‘Anabel’ – nieco mniejsza niż ‘Madam’, to piękna chryzantema biała o dużych kwiatach.
• Chryzantema wielkokwiatowa ‘Madonna’ – bylina dorasta nawet do jednego metra. Ma kwiaty białe, które pojawiają się pod koniec września.
• Chryzantema drobnokwiatowa ‘Carmen’ – tworzy duże, intensywnie czerwone kwiaty. Te popularne chryzantemy ogrodowe kwitną pod koniec września.
• Chryzantema drobnokwiatowa ‘Raja’ – jest niewysoka, bardzo popularna odmiana, kwiaty są pomarańczowe, drobne.
• Chryzantema drobnokwiatowa ‘Starlet’ – niewielka bylina, kwiaty są dwubarwne, środek jest pomarańczowy, a brzegi kwiatu żółte. W okres kwitnienia wchodzi dość szybko, już w sierpniu pojawiają się pierwsze kwiaty. To jedna z najbardziej wytrzymałych chryzantem w ogrodzie.

Rozmnażanie chryzantem ogrodowych. Jak uszczykiwać chryzantemy?

Aby uprawiać te piękne byliny i rozmnażać je, trzeba wiedzieć w jaki sposób je dzielić oraz jak uszczykiwać chryzantemy. Jedyną sprawdzoną metodą samodzielnego rozmnażania roślin jest pozyskiwanie sadzonek. Dzięki temu uzyskujemy roślinę identyczną. Mamy pewność, że rozmnażając chryzantemę białą otrzymamy właśnie taką.

Chryzantemy przed domem najlepiej rozmnażać w kwietniu, z roślin ucina się fragmenty od długości 6 cm. Wkłada się je do pojemników z mieszanką piasku i torfu i zabezpiecza folią przed parowaniem. Po pewnym czasie rośliny wytworzą korzenie – wtedy przesadzamy je do mniejszych doniczek. Chryzantemy ogrodowe wieloletnie można rozmnażać przez cały okres wegetacji, ale wiosna jest najlepszym terminem. Warto pamiętać o tym, aby uszczykiwać chryzantemy, zwłaszcza młode sadzonki, sprzyja to rozkrzewianiu rośliny.

Autorka:
Aleksandra – Ogrodnik z wykształcenia i z zamiłowania, miłośniczka kwiatów. W wolnym czasie zajmuje się swoim naturalistycznym ogrodem i pszczołami.

Źródła:

• Lancaster, Wielka Księga Roślin Ogrodowych, Świat Książki, 2003,
• Schroeter-Zakrzewska, P. Zakrzewski, Chryzantemy Praktyczny poradnik dla producentów, Hortpress, 2012,
• Jerzy, Chryzantemy – odmiany, uprawa, hodowla chryzantem, PWRiL, 2000.