Tuje to rośliny, które cieszą się sporą popularnością. Chętnie sadzone są w ogrodach i na działkach. Choć pięknie się prezentują, to nie tylko wykorzystywane są w celach estetycznych. Dzięki swojemu wzrostowi i zagęszczeniu igliwia skutecznie chronią przed nadmiernym działaniem promieni słonecznych i wścibskim wzrokiem sąsiadów. Niestety błędy popełniane przez ogrodników – amatorów powodują, że rośliny przestają cieszyć wzrok i zapadają na choroby. Warto przed zasadzeniem tui dowiedzieć się, jak powinna wyglądać pielęgnacja i uprawa.

Historia, pielęgnacja i uprawa tui

Tuja, a właściwie żywotnik, naturalnie występuje w Azji i Ameryce Północnej. Do Europy roślina została sprowadzona w I połowie XIV wieku. W Polsce największe zainteresowanie wzbudził żywotnik zachodni, który sadzony jest bardzo często. Jego ziele wykorzystywane jest także w ziołolecznictwie.

Wyciąg z rośliny od dawna podawany jest na przeziębienia, czy podczas zakażenia dróg oddechowych. Swoje pozytywne działanie wykazuje także w walce z kurzajkami i brodawkami.

Niestety zawarty w roślinie tujon jest substancją trującą. Nie można więc go stosować doustnie. W przypadku zetknięcia ze skorą może wywoływać silną reakcję alergiczną. Jednak to nie przeszkadzało zielarzom przeprowadzać eksperymentów na roślinie i wydobyć z niej to, co najlepsze. Tak właśnie powstał ekstrakt alkoholowo-wodny, który wspomaga leczenie chorób układu oddechowego.

Obecnie coraz rzadziej wykorzystuje się właściwości lecznicze tui, a po prostu sadzi się ją jako ozdobę.

Uprawa tui w ogrodzie

Tuję można sadzić prawie przez cały rok. Wyjątkiem jest zima i kilka tygodni przed wystąpieniem przymrozków. Sadzenie tui w okresie, gdy ziemia jest zmarznięta lub chwilę przed tym spowoduje, że korzeń będzie zbyt słaby i przemarznie cała roślina.

Tuje wbrew pozorom nie wymagają wiele, mogą bowiem rosnąć praktycznie na każdej glebie. Jednakże, żeby rośliny się dobrze przyjęły, to lepiej zasadzić je na żyznym i przepuszczalnym podłożu. Na pewno nie będą się czuły zbyt dobrze na glebie suchej lub mokrej.

Jakie stanowisko dla tui?

W następnym kroku trzeba przygotować odpowiednie dla tui stanowisko. Krzew lubi słońce, ale nie przepada za mocnymi wiatrami. Przed włożeniem sadzonki do gleby warto dość mocno nawodnić korzeń.

Po tych zabiegach wystarczy wykopać odpowiednio duży dołek – dwukrotnie większy niż bryła korzeniowa. Kolejno włożyć roślinę do ziemi. Mimo że korzeń został nawodniony, to warto porządnie podlać glebę po zasypaniu sadzonki.

Warto pamiętać, że tuja niezbyt dobrze znosi towarzystwo innych roślin. Najlepiej czuje się w towarzystwie własnego gatunku. Trzeba jednak sadzić je w konkretnej odległości, żeby miały możliwość swobodnego rozrostu.

Tuje nie potrzebują także szczególnej opieki. Wystarczy podlewać je raz w tygodniu, tylko przed zimą bardziej obficie. Należy unikać lania wody na igły tui, ponieważ może spowodować to występowanie chorób.

Co więcej, można zastosować również zapobiegawczo środki ochrony roślin zgodnie z zaleceniami producenta.

Fytoftoroza – najczęstsza choroba, która dotyka tuje

Fytoftoroza to choroba grzybicza, która najczęściej dotyka iglaki, w tym tuje. Grzyb najczęściej atakuje roślinę od korzenia, więc bardzo ciężko zobaczyć pierwsze objawy. Choroba powoduje, że w początkowych etapach tuja ma problem z pobraniem odpowiedniej ilości wody i składników odżywczych z podłoża.

Wskutek tego korzeń powoli zaczyna gnić i występuje brązowienie igieł tui. Innym objawem są przebarwienia, które można zauważyć na szyjce korzeniowej i korze.

Zakażenie tui fytoftorozą najczęściej wynika z nieodpowiedniej pielęgnacji. Roślina jest za mało lub zbyt obficie podlewana. Tym sposobem nie jest w stanie zaspokoić swoich potrzeb.

Niestety zakażenie tui spowodowane chorobami grzybiczymi jak fytoftoroza jest praktycznie niemożliwe do wyleczenia. Ponadto choroba może skutecznie przenieść się na inne gatunki roślin znajdujące się w ogrodzie. W przypadku, gdy u naszej tui pojawiły się wcześniej wspomniane objawy, to warto na pozostałych roślinach profilaktycznie zastosować środki ochrony roślin.

Niewiele osób wie, że sadzonki iglaka w sklepie ogrodniczym można kupić już z chorobą. Warto więc przed zakupem dobrze przyjrzeć się korzeniowi i sprawdzić, czy nie ma na nim widocznych zmian chorobowych.

Inne choroby inwazyjne

Choć fytoftoroza to najczęstsze zakażenie, na które chorują tuje, to niejedyne. Choroby inwazyjne to takie, które przenoszone są przez wirusy, grzyby i bakterie. Nie bez znaczenia jest także niekorzystna ingerencja człowieka, do którego należy zadbanie o roślinę. Wielu ogrodników, którzy nie poradzili sobie z opieką nad tują, mówi, że lepiej skorzystać z porady niż przez własny upór zaniedbać tuję.

Tuje mimo tego, że są dość odporne na mrozy, to sytuacja nie wygląda tak samo w przypadku chorób. Nie zawsze pomagają nawozy do roślin zastosowane już po wystąpieniu zakażenia. Czasami konieczne jest podjęcie radykalnych kroków, jeśli tuja ma zostać uratowana.

Do najczęstszych chorób inwazyjnych (poza fytoftorozą), które dotykają tuje, można zaliczyć:

Szara pleśń

Powstaje na skutek ataku grzyba Botrytis cinerea. We wstępnej fazie choroby na igłach i łuskach żywotnika można zobaczyć brązowe plamy. Z biegiem czasu powodują one obumieranie igieł tui. Plamy pokryte są szarym nalotem pleśniowym. Szara pleśń najczęściej dotyka rośliny starsze lub takie, które zostały zaniedbane przez człowieka. Grzyb dobrze rozwija się w wilgotnym i chłodnym otoczeniu. Potrafi rozprzestrzenić się bardzo szybko i zaatakować pozostałe części rośliny. Jeśli choroba nie zostanie rozpoznana stosunkowo wcześnie bądź zignorowana, to wystąpi brązowienie również młodych igieł i ich obumarcie. Ostatecznie cała roślina będzie nie do uratowania.

Istnieje możliwość zapobiegania powstawaniu szarej pleśni. Na pewno pomoże stosowanie nawozów do roślin i niepodlewanie tui po igłach. Dodatkowo trzeba podlewać tuję tak, by gleba zdążyła wyschnąć przed nocą.
Na szczęście roślinę można jeszcze uratować. Wystarczy systematycznie usuwać zarażone igły i pędy oraz nie pozwolić by miały ponowną styczność z resztą rośliny. Należy także stosować nawozy do roślin, które zaspokoją potrzeby tui na wszystkie składniki odżywcze.

Zamieranie pędów i drzew krzewów iglastych

To choroba, której objawy występują najczęściej po tym, jak skończy się zima. Wywołuje ją grzyb Pestalotiopsis funerea. Podczas mroźnych dni dochodzi do uszkodzenia pędów i roślina zaczyna chorować. Na pierwszy rzut oka można zauważyć brązowienie igieł i łusek, które następnie umierają. Porażone części rośliny trzeba jak najszybciej usunąć, by choroba nie przeszła na pozostałe.

Trzeba mieć na uwadze, że nie tylko mroźne noce, czy dni mogą mieć wpływ na wystąpienie zakażenia. Również użycie zbyt dużej ilości nawozu do roślin, czy długotrwały brak dostępu do dowodu może powodować, że grzyb się uaktywni. Jedynym sposobem leczenia jest wcześniej wspomniane usuwanie zarażonych części rośliny i stosowanie specjalistycznych oprysków.

Opieńkowa zgnilizna korzeni

To kolejna choroba grzybowa. Wywołuje ją jeden z rodzajów opieńki. Najczęściej występuje u iglaków. Pierwsze objawy można zauważyć już w fazie wzrostu, ponieważ tuja nie rośnie tak szybko, jak powinna. W innych przypadkach choroba może wystąpić nagle i prędko się rozprzestrzeniać. Pojawiają się przebarwienia na igłach i łuskach, które z czasem brązowieją i obumierają.
W ostatnim etapie choroby na korze i pniach pojawiają się płaty pleśni.

Zainfekowane rośliny trzeba jak najszybciej usunąć i najlepiej spalić. Jeśli w pobliżu znajdowały się inne sadzonki, to trzeba je podlać środkiem ochrony roślin.

Wszystkie wymienione choroby najczęściej dotykają tuję szmaragd. Jest to odmiana bardziej wrażliwa od pozostałych, ale jednocześnie najchętniej wybierana do ogrodów i na działki. Tuja szmaragd ma też większe wymagania związane z uprawą i pielęgnacją.

Jak radzić sobie ze szkodnikami tui – poradnik krok po kroku

Poza zakażeniami grzybami, wirusami, czy bakteriami tuja narażona jest na atak szkodników. Na szczęście można je spotkać rzadziej, co wcale nie oznacza, że nie ma czym się przejmować. Szkodniki mogą być równie groźne, jak porażenie tui spowodowane innymi chorobami.

Szkodniki

Do najczęstszych szkodników tui można zaliczyć:

1. Miodownica tujowa to jedna z gatunków mszyc. Bardzo często choroba dotyka żywotnika zachodniego, w tym odmianę szmaragd. Owady jest bardzo łatwo zauważyć, ponieważ w gromadach zasiadają na igłach. Miodownica tujowa nie posiada skrzydeł, jest stosunkowo długa i ma cienkie odnóża. Mszyca żeruje na soku wysysanym z łusek. Pod wpływem jej działania igły brązowieją i z czasem obumierają. Jedynym sposobem na zwalczanie miodownicy jest zastosowanie środków ochrony roślin.
2. Licinek tujowiaczek choć piękny, to może być szkodliwy. Jest brązowym motylem, jednak to jego larwa powoduje największe szkody na tui. Żerując na roślinie, powoduje, że brązowieją igły i mogą zamierać wierzchołki gałęzi. Larwy licinka skutecznie ukrywają się w igliwiu. Skutecznie można się ich pozbyć za pomocą środków ochrony roślin.
3. Misecznik tujowiec to niewielki, okrągły, brązowy owad. Najczęściej żeruje na młodych pędach i spędza na nich całe życie. Za pomocą jednego wkłucia zaczyna wysysać soki z rośliny i z czasem jego rozmiar się zwiększa. Nie osiąga jednak wielkości powyżej kilku milimetrów. Nie jest jednak trudno go zobaczyć, ponieważ jest kuleczką, która na stałe przyczepiła się do gałęzi. Pod jego wpływem igły zaczynają żółknąć i nieleczone opadają. Co prawda, można ręcznie pozbywać się owadów, odrywając je od gałęzi, ale jest żmudne i niekoniecznie skuteczne działanie, bo tym sposobem jedynie zmniejsza się ich ilość, a problem nadal nie znika. Bardziej rozważnym posunięciem będzie w tym przypadku skorzystać ze specjalnych preparatów.

Nawozy do roślin – jak wybrać dla tui?

Dziś na rynku jest szeroki wybór nawozów do roślin. Jeżeli chodzi o profilaktyczne zapobieganie chorobom, to należy zastosować te specjalnie przeznaczone dla iglaków. Natomiast chcąc zastosować preparaty lecznicze, to warto wybrać te, które będą mogły pozbyć się zmian na tui spowodowanymi chorobami. Trzeba mieć na uwadze, że każdy preparat jest przeznaczony na likwidację konkretnego szkodnika lub pozbycie się efektów choroby. Nie ma nawozu do roślin, który pomógłby zwalczyć wszystkie szkody jednocześnie.