Cis pospolity (Taxus baccata) jest popularną rośliną w polskich ogrodach. Charakteryzuje się miękkimi igłami oraz dekoracyjnym pokrojem. Roślina ma szerokie zastosowanie w ogrodzie, może też rosnąć w pojemnikach. Często sadzi się ją na formowane żywopłoty, z racji tego, że jest bardzo gęsta. Szeroki wybór roślin sprawia, że cisy mogą występować w wielu odmianach. Poszczególne odmiany różnią pokrojem, siłą wzrostu, a nawet barwą igieł. Poniżej najważniejsze informacje o uprawie rośliny, jaką jest cis, a także przegląd odmian pod względem użyteczności.

Pochodzenie rośliny oraz przynależność botaniczna cisa

Cis jest rośliną bardzo starą, jeśli chodzi o jej występowanie. Pierwsze osobniki rosły już w dewonie. Rodzina cisowatych liczy sobie prawie 30 gatunków roślin. Wiele z nich to właśnie cisy. W Polsce najczęściej spotyka się cis pośredni oraz cis pospolity. Najstarsze okazy drzew w kraju to właśnie cisy. Roślina rośnie dość wolno, ale jest bardzo długowieczna. Piękne drzewa i krzewy można podziwiać na terenie całego kraju. Naturalnie roślina występuje w całej Europie, w Azji oraz w Ameryce Północnej.

Wygląd i cechy charakterystyczne cisów

Cisy posiadają miękkie i płaskie zimozielone igły, które mają intensywnie zieloną barwę. Roślina ma brązową korę, która u starszych osobników może się delikatnie łuszczyć. Cisy są bardzo odporne na niekorzystne warunki siedliskowe. Z tego powodu są dość powszechnymi i długowiecznymi drzewami lub krzewami. To rośliny dwupienne, co oznacza, że na jednym osobniku występują jedynie organy żeńskie lub męskie. Igły na pędach są ułożone płasko, a roślina ma dużą zdolność regeneracji. Lubi intensywne przycinanie i szybko wypuszczane nowe pędy z pąków uśpionych. Ta cecha sprawia, że z cisu pospolitego otrzymuje się gęste żywopłoty, na które jednak trzeba trochę poczekać. Roślina tworzy charakterystyczne owoce, które mają postać galaretowatych, jaskrawych osnówek otaczających nasiono. To prawdziwy przysmak dla ptaków.

Trujące cisy

Wszystkie gatunki cisów są bardzo toksyczne. Najbardziej szkodliwe są igły oraz nasiona. Toksyn pozbawione są jedynie czerwone osnówki. Roślina jest bogata w alkaloid, którym jest taksyna. Już kilka igieł może stanowić poważne zagrożenie dla dzieci oraz dla zwierząt. Wszystkie zabiegi, w tym formowanie i sadzenie żywopłotów z cisa, powinny być wykonywane w rękawicach. Należy też chronić zwierzęta domowe przed przypadkowym spożyciem igieł lub pędów.

Warunki do uprawy cisów

Cisy mają małe wymagania co do siedliska. Wytrzymują w miejscach ze słabym oświetleniem. Dlatego w stanie naturalnym często je można spotkać w lasach, gdzie rosną pod wysokimi gatunkami. Rośliny z rodziny cisowatych bardzo dobrze znoszą niskie, ujemne temperatury. Zwłaszcza cis pospolity, który w klimacie kraju nie wymaga stosowania osłon. Roślina dobrze znosi okresowy brak wody oraz nawozu. Gleba nie musi być żyzna, może być lekka i piaskowa. Jednak znacznie lepiej cis radzi sobie w podłożu bogatym w materię organiczną. Roślina ma bardzo głęboki system korzeniowy, co ułatwia jej zdobywanie wody z głębszych stref. Małe wymagania sprawiają, że cis pospolity jest doskonały na żywopłot.

Zastosowanie cisów w ogrodzie — żywopłoty z cisa pospolitego i pośredniego

Cis w ogrodzie może rosnąć w różnych miejscach, tworząc żywozielony gęsty żywopłot albo mieć postać małej obwódki wokół rabat. Sadzenie cisów na żywopłot to doskonała alternatywa dla żywotników, które są bardzo popularne. Należy jednak zaznaczyć, że roczne przyrosty cisów nie przekraczają 10 cm u starszych osobników. Roślina pod wpływem regularnego cięcia, bardzo szybko się zagęszcza.

Krok po kroku pojawiają się nowe, miękkie i błyszczące igiełki. Igły z biegiem czasu zmieniają swoją barwę. Niektóre odmiany mogą mieć bardzo zróżnicowany kolor igieł. Młode przyrosty są żółte, a potem przyjmują intensywnie zieloną barwę. Cis pospolity na żywopłot sprawdzi się głównie w cieniu, gdzie nie dadzą sobie rady inne gatunki roślin. To dużo lepsze rozwiązanie niż sadzenie roślin liściastych, które mają większe zapotrzebowanie na słońce.

Młode i niewielkie egzemplarze roślin mogą rosnąć też w pojemnikach. To doskonały sposób na urozmaicenie wejścia do domu lub ozdobienie balkonu. Pielęgnacja roślin w donicach nie różni się zbytnio od tych rosnących w gruncie. Należy jednak pamiętać o regularnym podlewaniu, ponieważ cis nie ma możliwość stworzyć rozległego systemu korzeniowego.

Niektóre gatunki i odmiany cisów nienagannie prezentują się jako samotniki w ogrodzie. Istnieje szeroki wybór takich roślin. Mogą też stanowić świetne i gęste tło dla mniejszych roślin. Dobrze komponują się z wiosennymi cebulami oraz z różami. Warto sadzić je w miejscach ocienionych, gdzie nie poradzą sobie inne gatunki. Należałoby jednak mieć na uwadze, że w takim środowisku cis będzie rosnąć dość wolno.

Sadzenie cisów na żywopłot — krok po kroku

Rośliny sadzi się w odstępach zależnie od odmiany. Cis pospolity o pokroju kolumnowym lub stożkowym wymaga mniejszych odstępów, dzięki temu lepiej się zagęszcza. Sadzenie żywopłotu z cisu niewiele różni się od sadzenia innych roślin. Porady obejmują również właściwą pielęgnację roślin oraz częste cięcie. Najlepiej przycinać wierzchołki cisów, można robić to nawet dwa razy w ciągu roku. Warto wykopać głębszy dołek pod roślinę i wsypać tam nieco organicznego nawozu. Po wsadzeniu roślin kolejnym krokiem jest uklepanie podłoża oraz podlanie młodych sadzonek.

Warto wybierać zdrowe okazy w doniczkach, zapewnia to dobrej jakości system korzeniowy. Cis żywopłotowy może mieć różną wysokość, małe okazy dobrze sprawdzą się jako obwódki. Szkółki oferują zazwyczaj szeroki wybór odmian o różnym zastosowaniu. Żywopłot z cisa pospolitego rośnie znacznie wolniej niż z żywotników, ale jest bardzo odporny na szkodniki i na choroby. Sadzenie cisów na działce lub w ogrodzie jest możliwe w ciągu całego roku, jeśli tylko ziemia nie jest zmarznięta.

Odmiany cisa pospolitego na żywopłot

Istnieje wiele najlepszych odmian tych roślin, które nadają się na żywopłot. Na rynku jest szeroki wybór roślin, które charakteryzują się oryginalnym pokrojem oraz barwą igieł. Poniżej przegląd najciekawszych odmian cisów, które można sadzić w rzędzie, ciąć i zagęszczać, aby powstał dekoracyjny szpaler.

• Cis pospolity ‘Repens Aurea’ – niesamowicie wybarwiony cis żywopłotowy. Charakteryzuje się żółtym obrzeżeniem igieł. Zjawisko rzadko spotykane u roślin iglastych. Odmiana jest dość niska, ale świetnie nadaje się na małe, formowane obwódki rabat.
• Cis pośredni ‘Hicksii’ – ma pokrój kolumnowy, ale starsze okazy mają rozłożyste szczyty. Dobrze się formuje i lubi częste przycinanie wierzchołków. To jedna z popularniejszych odmian na żywopłoty. Jest odporny na choroby oraz na szkodniki.
• Cis japoński – na żywopłot nadaje się wiele odmian tej rośliny. Cis japoński ma dużo drobniejsze igły niż cis pospolity. Inną ciekawą cechą krzewu jest przebarwienie igieł na zimę. Jest to roślina zimozielona, ale zimą igły krok po kroku przebarwiają się na czerwono. Naturalny kolor wraca wraz ze wzrostem temperatury wiosną.

Pozostałe odmiany

• Cis pospolity ‘Fastigata Robusta’ – krzew o niezwykle dekoracyjnym pokroju. Roślina ma postać kolumny, która delikatnie zwęża się na szczycie. Igły są równomiernie ułożone wokół pędu, co dodatkowo sprawia, że roślina jest bardzo gęsta. Uważa się, że to najlepsza odmiana cisa pospolitego, która nadaje się na żywopłot. Jednak sadzenie tych cisów na działce powinno uwzględniać ich pokrój. Rozstawa musi być więc mniejsza.
• Cis pospolity ‘Aurea’ – roślina ma specyficzny kolor i pokrój. Igły są niewielkie i złociste. Dobrze wygląda jako samotnik, większa grupa roślin może tworzyć niesamowite tło dla innych gatunków. Na żywopłoty jest idealna, jednak sadzenie żywopłotu z tego gatunku powinno uwzględniać wielkość rośliny.
• Cis pospolity ‘Dovastoni Aurea’ – niewielki krzew o dość zwisających gałązkach. Może być silnie cięty, wtedy ładnie się zagęszcza. Nadaje się na małe obwódki wokół rabat kwiatowych. Wymaga stanowiska lekko słonecznego z racji żółtego koloru igieł.
• Cis pośredni ‘Hill’ – bardzo popularna odmiana żywopłotowa cisa. Charakteryzuje się dość szybkim przyrostem. Pędy są sztywne i intensywnie zielone. Wymaga częstych zabiegów pielęgnacyjnych, które pomagają utrzymać jej pokrój.