Śledź, choć to niepozorna mała rybka, to posiada wielu fanów. Śledź to gatunek ryby z rodziny śledziowatych. Najczęściej spotykana odmiana to śledź oceaniczny (atlantycki) i jego podgatunek śledź bałtycki.

Krótka historia śledzi

Śledzie można najczęściej spotkać w oceanie Atlantyckim i Arktycznym, kanale La Manche, a także w naszym polskim Morzu Bałtyckim. Śledzie lubią towarzystwo innych ryb tego samego gatunku. Dlatego żyją w grupach, które nazywane są ławicami. Nasz śledź bałtycki nazywany jest także sałaką. Ryby żywią się planktonem, czyli larwami ryb i drobnymi skorupiakami. Żerują w ciągu całej doby, jednak w dzień robią to bliżej dna.
Matias to śledź dziewiczy, który nie osiągnął jeszcze dojrzałości płciowej, a co za tym idzie, nie może mieć jeszcze potomstwa. Śledź bałtycki staje się dorosły na przełomie 2 i 3 roku życia. Natomiast śledź oceaniczny dojrzałość płciową pomiędzy 5, a 8 rokiem życia. Ryby charakteryzują się tym, że rozmnażają się poprzez składnie jaj, czyli tzw. ikry.

W przypadku śledzia ikra jest ciężka i kleista, dzięki czemu łatwo opada na dno i przykleja się do niego. Larwa przeobraża się w momencie, kiedy osiągnie długość maksymalną 6 mm, następnie płyną bliżej brzegu i tam zostają, do czasu aż ukończą 6 miesięcy. Gdy stają się starsze, odpływają od brzegu, by móc żyć na głębszej wodzie. Samica śledzia jednorazowo może złożyć nawet 100000 jaj.

Charakterystyka śledzia

Śledź jest niewielką rybą, która osiąga maksymalnie 45 centymetrów długości. Jego grzbiet jest zielononiebieski, a brzuch i boki srebrzyste. Jego głowy nie pokrywają łuski, posiada niewielki otwór gębowy dobrze uzębiony. Jego płetwa ogonowa jest głęboko wcięta i widlasta. Natomiast nasada płetwy grzbietowej położona jest przed nasadą płetw brzusznych. Tak rozmieszczone płetwy odróżniają śledzia od szprota, który jest do niego bardzo podobny. Śledź oceaniczny może dożyć nawet 25 lat.

Wartości odżywcze śledzia

Choć ryba ta jest uznawana za tłustą, to tak naprawdę jest niskokaloryczna. Dzięki temu, że łatwo ją przechowywać w soli to właśnie w takiej formie najczęściej jest sprzedawana (śledź solony). Dlatego poznamy wartości odżywcze zawarte w 100 gramach solonego śledzia.

Taka ilość spożytej ryby dostarczy naszemu organizmowi 216 kalorii. Ponadto śledź jest bardzo dobrym źródłem białka, którego po namoczeniu w soli dostarcza nam jeszcze więcej. W 100 gramach solonego śledzia znajdziemy 19,8 gram białka, czyli naprawdę sporo. Poza tym śledź zawiera 15,4 gram tłuszczów, głównie nienasyconych, a także 48,8 gram wody. 

Minerały i witaminy spożywane razem ze śledziem

Śledź jest bardzo dobrym źródłem potasu, który wspiera pracę naszego mózgu i układu nerwowego, poprawia pracę mięśni i jest bardzo istotny w procesie spalania białek i węglowodanów. Śledzie dostarczają także dużo cynku, miedzi i żelaza, które także są istotne dla naszego organizmu. Cynk bierze udział w regulacji trzustki, czym pomaga w prawidłowym wydzielaniu insuliny. Ponadto reguluje pracę układu krążenia, regulując ciśnienie krwi i zapobiegając żylakom. Miedź hamuje wzrost bakterii i niszczy je. Przez to, że bierze udział w syntezie białek, która znacznie opóźnia proces starzenia się skóry. Natomiast żelazo wspomaga pracę układu nerwowego oraz odgrywa ważną rolę w zwalczaniu bakterii i wirusów przez system odpornościowy.

Śledzie zawierają też fosfor i jod. Ten pierwszy wspiera na układ nerwowy, wpływa na rozwój i funkcjonowanie kości oraz mięśni. Natomiast jod wpływa na prawidłowe funkcjonowanie mózgu, mięśni, serca, nerek, a także układu nerwowego.

Ponadto śledzie dostarczają nam także witamin, A, D, E. Witamina A wspiera nasz wzrok, ma wpływ na skórę, włosy, paznokcie, a także dobrze działa na płodność. Witamina D przede wszystkim wspiera nasz układ kostny, zmniejsza ryzyko uszkodzeń i złamań kości. Natomiast witamina E dba o ochronę krwinek czerwonych, wspomaga płodność i wspiera prawidłowy rozwój płodu.

Oprócz tego śledzie dostarczają nam spore ilości kwasów Omega-3. Te z kolei wspierają naszą odporność, zmniejszają poziom cholesterolu we krwi, regulują ciśnienie tętnicze, a także wzmacniają kości i wspierają nasze oczy.

W jakiej postaci powinno się jeść śledzie?

Większość produktów, które przetwarzamy, zwiększają swoją wartość kaloryczną. Podobnie jest ze śledziami, które usmażone na głębokim tłuszczu są pyszne, jednak bardzo kaloryczne. Dlatego najlepiej, jeśli będziemy spożywać śledzie w postaci surowej, bądź solone. Tak podane są najmniej kaloryczne. Jeśli dbamy o dietę, możemy spróbować śledzia gotowanego na parze bądź pieczonego w folii aluminiowej. Zakupione filety możemy wymoczyć w mleku lub wodzie, spowoduje to pozbycie się nadmiaru soli.

Kiszone śledzie, czyli pomysł ze Szwecji

Kiszony śledź, czyli surströmming to sformułowanie pochodzące ze Szwecji. Jest to potrawa ze sfermentowanych śledzi bałtyckich. Na szwedzkich stołach króluje już od XVI wieku. Z biegiem lat surströmming stał się tradycyjnym daniem i zwiększał swoją popularność.

Kiszone śledzie są potrawą dość specyficzną. Śledzie konserwowane są w bardzo dużej ilości soli, która zapobiega gniciu ryby. Następnie poddawany jest fermentacji, która przeprowadzana jest w beczkach około 2 miesięcy. Po upływie tego czasu ryby przekładane są do puszek i pozostawione na kolejne pół roku. Otwarcie takiej puszki to wyzwanie dla tych odważniejszych. Po uniesieniu wieczka z puszki wydobywa się taki zapach, że nie jednego z nas może odrzucić. Tak właściwie możemy mówić tutaj o odorze. Smród znika w trakcie konsumpcji. Niektórzy zalecają otwieranie puszki na świeżym powietrzu albo jeszcze lepiej pod wodą. Według fanów tej potrawy warto też ubrać rękawice i strój, którego nie będzie szkoda nam wyrzucić. Smrodu śledzi kiszonych nie wybawi nawet wielokrotne pranie. Surströmming jest zaliczany do najdziwniejszych, najbardziej obrzydliwych i śmierdzących potraw świata.

W Polsce śledzi kiszonych raczej nie kupimy w sklepie stacjonarnym. Jednak w internecie można znaleźć ogłoszenia, które oferują ten produkt. Cena nie jest zbyt niska, jednak czasami warto poświęcić parę złotych, na coś, co zrobiło furorę w kuchniach całego świata.
Poniżej przedstawimy przepisy, które warto poznać, jeśli chcemy spróbować szwedzkiego przysmaku, jakimi są kiszone śledzie.

1. Szwedzkie śledzie i sałatka z ziemniaków

Nasz śledź w puszce pochodzący ze Szwecji świetnie się sprawdza w połączeniu z polskimi produktami. W tym przepisie połączymy śledzie kiszone z pyszną sałatką ziemniaczaną.

Musimy przygotować:

• pół kilograma ziemniaków,
• puszkę kiszonego śledzia,
• pęczek koperku,
• 1 czerwoną cebulę,

Dodatkowo do przygotowania sosu musimy przygotować: oliwę z oliwek, miód, musztardę oraz ocet winny. Wykonanie nie jest skomplikowane.

Ziemniaki obieramy i gotujemy. Gdy wystygną, kroimy je w kostkę. Śledzia również kroimy w kostkę. Natomiast cebulę kroimy w piórka, a koperek siekamy na drobno. Wszystko razem mieszamy. Potem przygotowujemy sos. Ocet winny mieszamy z musztardę, do momentu aż połączą się w jednolitą masę. Gdy to nastąpi, dodajemy oliwę z oliwek i ponownie mieszamy do kremowej konsystencji. Na koniec dodajemy łyżkę miodu. Sos dolewamy do sałatki i mieszamy. Na pół godziny wstawiamy całą mieszankę do lodówki.

Wskazówka. Sos przygotowujemy w odpowiedniej dla nas ilości.

2. Śledzie kiszone w pysznym sosie

Ryby i owoce morza bardzo dobrze komponują się zarówno ze słodkimi, jak i ostrymi dodatkami. Podobnie jest z naszym szwedzkim śledziem. W tym przepisie dowiemy się jak przyrządzić surströmming w ciekawym miodowym sosie.

Składniki:

• 8 śledzi kiszonych,
• 3 papryczki chili,
• sok z jednej limonki,
• 50 ml majonezu,
• 50 ml gęstej, kwaśnej śmietany,
• 100 ml naturalnego jogurtu,
• 3 łyżki miodu,
• sól do smaku.

Wykonanie:
Papryczki chili myjemy i usuwamy z nich gniazda nasienne. Następnie wkładamy je do blendera, dodając sok z limonki, jogurt naturalny, majonez, śmietanę i miód. Wszystko dokładnie blendujemy. Pod koniec dodajemy odrobinę soli i jeszcze chwilę blendujemy. Kiszonego śledzia kroimy w nieduże paski, po czym razem z przygotowanym sosem przekładamy go do słoika. Tak przygotowaną i zamkniętą mieszankę wkładamy do lodówki i pozostawiamy na nie krócej niż 3 dni.

3. Kiszony śledź na kanapce

Nasza rybka bardzo dobrze czuje się w towarzystwie każdego rodzaju chleba. Dlatego też świetnie sprawdza się na kanapkach. Sprawdźmy więc jak je przyrządzić.

Potrzebne składniki:

• cienko pokrojone kromki chleba,
• kiszone śledzie,
• kilka ziemniaków,
• kwaśna śmietana,
• 1 czerwona cebula.

Wykonanie:
Ziemniaki obieramy, gotujemy i pozostawiamy do ostygnięcia. Gdy już ostygną, to kroimy je w drobną kostkę. Cebulę obieramy i również kroimy na drobno. Śledzie wyciągamy z puszki, usuwamy ich szkielety i głowy. Następnie wszystko układamy na kromkach chleba. Możemy całość polać odrobiną śmietany. Kanapki są gotowe.

4. Kiszone śledzie w sosie curry

Nasz kiszony śledź równie dobrze komponuje się z tą azjatycką przyprawą, z której korzystają największe kuchnie świata. Również w Polsce stała się bardzo popularna i coraz częściej spotykamy ją naszych kuchniach domowych.

Składniki:

• 8 śledzi kiszonych,
• 10 marynowanych małych cebulek,
• kawałek pora,
• 2 łyżki curry,
• 1 łyżka miodu,
• pół jabłka,
• po 150 ml majonezu i kwaśnej śmietany,
• sól, pieprz.

Wykonanie:

Kiszone śledzie kroimy na niewielkie kawałki, a pora w cienkie plastry. Jabłko myjemy, obieramy, usuwamy gniazda nasienne i kroimy w średnią kostkę. Cebulę kroimy w ćwiartki. Wszystko wkładamy do jednej miski. Następnie dodajemy śmietanę, majonez, miód i curry. Doprawiamy solą i pieprzem. Całość dokładnie mieszamy.

5. Tortilla z kiszonym śledziem

Kiszone śledzie można połączyć także ze znanym plackiem pochodzącym z Meksyku. Taki produkt możemy kupić gotowy w większości sklepów bądź przygotować go samemu w domu.

Składniki:

• placki tortilli,
• kiszone śledzie,
• czerwona cebula,
• 2 pomidory,
• pęczek szczypiorku,
• kwaśna śmietana,
• sól, pieprz.

Wykonanie:
Szczypiorek siekamy na drobno, a śledzie kroimy w niewielką kostkę. Do szczypiorku dodajemy śmietaną oraz sól i pieprz. Cebulę obieramy, kroimy w piórka, a pomidory w kostkę. Tortillę smarujemy śmietaną ze szczypiorkiem. Następnie na sos wykładamy warzywa i śledzie.

Kiszony śledź to produkt, którego warto spróbować, chociażby w połączeniu z innymi składnikami. Podobno są też ludzie, którzy ryzykują jedzenie śledzia prosto z puszki. Inni twierdzą, że jak popije się go mocnym alkoholem, to nasz śledź okazuje się niezłą zagryzką. Nie przekonamy się, jednak jeśli sami nie spróbujemy.