Budleja (Buddleja L.) jest rodzajem roślin należącym do rodziny trędownikowatych (Scrophulariaceae). Ta rodzina roślin obejmuje około sto czterdzieści gatunków. Dawniej zaliczana również była do loganiowatych i budlejowatych. Budleja występuje na kontynentach obu Ameryk, od Utah na północy aż po południowe krańce Ameryki Południowej. Jednak najczęściej spotkać ją można w strefie klimatu tropikalnego i subtropikalnego w Ameryce Środkowej i Południowej. Budleja występuje również we wschodniej Azji, od Nepalu i Indii aż po Japonię. Obecna jest również na Madagaskarze i w południowej Afryce. Najczęściej budleje porastają tereny skaliste, rosną na zboczach i klifach, żwirowych aluwiach, jak i na obrzeżach i porębach lasów.

Budleja – charakterystyka

Kwiaty budlei pachną bardzo przyjemnie, co zwabia do siebie spore ilości motyli. W wielu językach krzew ten nazywany jest motylim. Zapylany jest również przez inne owady oraz kolibry. Tylko niektóre budleje uprawiane są jako rośliny ozdobne, ponieważ często dziczeją i stają się inwazyjne.

Najbardziej popularną odmianą owego krzewu jest budleja Davida. Najczęściej można się natknąć właśnie na nią, ponieważ łatwo się rozprzestrzenia na terenach zaburzonych, jak i na gruzowiskach. Na przykład bardzo szybko opanowała dzielnice Szczecina czy Londynu, które zostały zniszczone w czasie drugiej wojny światowej.

Ciekawą rzeczą jest to, że w niektórych częściach Stanów Zjednoczonych uprawa budlei Davida została zakazana. Nazwa rodzaju, do którego należy ta roślina, upamiętnia angielskiego botanika – Adama Buddle’a.

Pokrój budlei jest bardzo zróżnicowany i zależy on od jej odmiany. Może dorastać od jednego metra (dotyczy odmian karłowatych) do nawet pięciu metrów. Wytwarza ona długie pędy, które pod ciężarem kwiatów wyginają się łukowato. Liście krzewu mają dwadzieścia pięć centymetrów i zalicza się je do tych średniej wielkości. Poza tym są owalne, lancetowate i o barwie jasnozielonej. Większość z nich opada, gdy nadchodzi zima.

Kwiaty są pachnące i obupłciowe, niewielkie,. Największe osiągają tylko dwa i pół centymetra. Pojawiają się na szczytach tegorocznych pędów w gęste, gronopodobne główki bądź wiechy, rzadko kiedy w pączki, gdy rosną na zeszłorocznych pędach. Kielich kwiatów jest cztero-ząbkowy oraz kubeczkowaty, dzwonkowaty lub stożkowaty. Jego korona utworzona jest z czterech płatków, które zrośnięte są w krótszą lub dłuższą rurkę. Czasem może być ona wygięta. Płatki mogą być w barwie białej, żółtej, różowej, fioletowej bądź pomarańczowej, przyjmują formę zaokrągloną na końcach. Liczy sobie cztery pręciki, które schowane są w rurce korony.

Odmiany rośliny

Budleja Davida (Buddleja davidii) – ten silnie rosnący krzew charakteryzuje się długimi kwiatostanami, które mają aż od trzydziestu do siedemdziesięciu centymetrów długości oraz są w kształcie kolby bądź wiechy. Może osiągać nawet pięć metrów wysokości. Rozwija się ona stopniowo, na początku na pędach głównych, a następnie na bocznych. Budleja Davida kwitnie na okres środka lata, jak i wczesnej jesieni.

Budleja Skrętolistna posiada charakterystyczne kwiaty o barwie niebiesko-fioletowej. Odmiana ta dorasta od dwóch do trzech metrów wysokości. Pochodzi ona z północno-zachodnich Chin, gdzie porasta nasłonecznione i suche tereny. Uważa się ją za jeden z najbardziej odpornych na mróz gatunków, ponieważ potrafi przemarzać w temperaturze nawet poniżej minus dwudziestu pięciu stopni Celsjusza. Kwiaty budlei skrętnolistnej kwitną w czerwcu oraz pozostają na krzewie już do lipca.

Budleja – wymagania uprawowe 

Okres sadzenia budlei przypada na wiosnę bądź jesień. Krzew ten wręcz uwielbia grzać się w promieniach słońca. Korzystając z tego faktu, wiemy, iż najkorzystniejszym miejscem dla naszej rośliny będzie stanowisko dobrze nasłonecznione, z dobrze przepuszczalną i żyzną glebą. Należy również pamiętać, by nie dopuścić do zbyt dużej wilgotności oraz gliniasto-piaszczystym podłożu.

Bardzo niekorzystna dla tego krzewu jest susza. Gdy następuje, należy podlewać naszą budleję. Dużym plusem jest fakt, że jest to roślina bardzo tolerancyjna, więc osoby, które niestety nie mogą posadzić jej w swoim ogrodzie, bez żadnych przeszkód mogą zrobić to w donicach.

Jest natomiast jeden warunek, na okres zimowy roślina ta powinna zostać przeniesiona do cieplarni bądź szklarni. Jej młode pędy są wrażliwe na wczesne mrozy, więc trzeba na nie uważać w tym okresie. Krzew ten również nie czuje się najlepiej w przewiewnych miejscach. Zanim więc wybierzemy odpowiednie stanowisko, warto sprawdzić, czy nie ma tam przeciągów. Dobrze znosi upały, przez co odpowiada jej klimat miejski. Miejsce do sadzenia rośliny powinno być dobrze przemyślane, ponieważ bardzo opornie idzie jej przesadzanie. Jeśli jest to już niestety konieczne, to należy zrobić to z dużą bryłą korzeniową.

Budleja – przycinanie 

Kwiaty budlei tworzą się tylko na najmłodszych pędach, które wyrosły w tym sezonie, już w drugiej połowie lata. Obfitość krzewu zależna jest od ilości takich pędów. Coroczne cięcie powoduje wyrastanie nowych, silnych i licznych pędów. Nawet jeśli zimą nasz krzew nie przemarzł, to należy skrócić wszystkie ubiegłoroczne pędy w drugiej połowie marca. Przycinamy je, zostawiając jedynie ich fragmenty, o mierze od pięciu do piętnastu centymetrów. Natomiast te pędy, które przemarzły należy wyciąć aż do zdrowego drewna. Jeśli będzie to koniecznie to nawet do poziomu gleby. Do zabiegu przycinania należy wybrać suchą, a najlepiej słoneczną pogodę.

Cięcia wykonujemy na skos ostrym narzędziem. Coroczne budleja przycinanie wpływa pozytywnie nie tylko na kwitnienie rośliny, ale także na jej ogólną kondycję. Niewłaściwe wykonanie procesu budleja przycinania może doprowadzić do braku kwitnienia krzewu lub kwitnienia tylko na samym szczycie. Natomiast odpowiednie cięcie spowoduje obfity rozwój kwiatów na tej roślinie.

Budleja – przycinanie i pielęgnacja 

Budleje to krzewy, które wymagają od nas opieki i uwagi. Potrzebują duże ilości wody, a zwłaszcza młode rośliny, gdyż bardzo często są narażone na wysychanie. Krzew ten należy podlewać o świcie bądź tuż przed wieczorem. Liście budlei są bardzo wrażliwe. Często pojawia się na nich oparzenie słoneczne, które objawia się poprzez nieestetyczne, ciemnobrązowe plamy szpecące roślinę. Najczęściej oparzenie pojawia się, gdy mokre liście znajdują się w pełnym słońcu. Pielęgnacja budlei również wymaga od nas dość sporych nakładów finansowych spowodowanych kupnem specjalistycznych nawozów. Gleba wokół rośliny powinna być zasilana nawozem wieloskładnikowym od trzech do czterech razy w sezonie. Na nasze nieszczęście jest to krzew wymagający, a zwłaszcza w czasie jego kwitnienia. Wtedy wymaga od nas bardzo wielu składników odżywczych, które musimy jej regularnie dostarczać. Trzeba również zwracać uwagę na to, czy dany nawóz nie powoduje zakwaszenia gleby, ponieważ budleja zdecydowanie woli gleby o zasadowym odczynie pH.

Budleja  –  rozmnażanie

Rozmnażanie budlei nie jest szczególnie wymagające. Krzew ten świetnie się przyjmuje oraz bardzo dobrze rozwija jedynie z pobranych odnóżek. Roślinę można rozmnażać z sadzonek zdrewniałych, które pobiera się jesienią bądź wczesną wiosną, jak i z tych półzdrewniałych, które można pobrać w drugiej połowie lata. Sadzonki należy umieścić w wilgotnej glebie lub w wodzie, aby puściły swoje korzenie. Rozmnażanie kończy się powodzeniem w znacznej ilości przypadków, jednak należy mieć trochę cierpliwości oraz zrobić to umiejętnie. Gdy sadzonki zaczynają już swoją wegetację, to można wysadzić je na stałe stanowisko w ogrodzie.

Budleja  –  zastosowanie 

Budleja znalazła zastosowanie w medycynie, ponieważ zawiera następujące związki, w tym terpenoidy takie jak irydoidy, diterpeny, seskwiterpeny i triterpeny, pochodne kwasu fenolowego fenylopropanu, flawonoidy, lignany i olejki eteryczne.

Budleja znana jest ze swoich właściwości

• przeciwreumatycznych,
• antyseptycznych,
• przeciwgorączkowych,
• łagodzących,
• przeciwzapalnych,
• przeciwbólowych,
• przeciwkrwotocznych,
• przeciwgrzybiczych,
• pierwotniakowych,
• przeciwutleniających,
• pierwotniakowych.

Krzew budlei nazywany jest również rośliną młodości. Napar Budlei stosuje się w leczeniu zakażeń wywołanych przez Staphylococcus aureus i choroby wątroby oraz w celu ochrony jej przed szkodliwym działaniem czterochlorku węgla. Może łagodzić uporczywy kaszel i objawy zapalenia oskrzeli oraz astmy, przeziębienia, grypy i anginy.

Krzew motyli koi nerwy, działa odprężająco i uspokajająco na organizm. Dlatego zaleca się picie naparu w celu uzyskania zdrowego i spokojnego snu. Budleja ma swoje zastosowanie również w leczeniu choroby parkinsona. Do użytku zewnętrznego napar z budlei łagodzi stany zapalne, rumień oraz podrażnienia skóry i oczu.

Polecany jest również dla skóry alergicznej i trądzikowej z rozszerzonymi naczynkami. Krzewy motylkowe chronią przed szkodliwym działaniem promieni ultrafioletowych. Naukowcy podają, że wartość SPF (współczynnik ochrony przeciwsłonecznej, z angielskiego sun protection factor) jest wyższa niż piętnaście. Związek wywołujący ten efekt to werbenazyd. Ponadto opatrunki ze świeżych liści krzewów motyli mogą przyspieszyć proces gojenia się ran.

Ekstrakt z Budlei jest powszechnym składnikiem kremów do skóry i preparatów przeciwstarzeniowych. Oczywiście krzewy te znajdują również zastosowanie ozdobne. Najlepiej sadzić je w rabatach kwiatowych, ponieważ przyciągają one motyle. Pozwala to jeszcze bardziej ożywić nasz ogród i nadać mu więcej barw. Krzewy budlei idealnie prezentują się w sąsiedztwie niższych bylin, jak i nad wodą. Wyróżnia się również wiele odmian karłowatych, które idealnie sprawdzą się do uprawy w pojemnikach.